62 / 441
TBB Dergisi 2014 (110)
Mehmet AKÇAAL
61
cih edilmektedir. Borçlar Kanununda ise söz konusu sözleşme türünün
karşılığı olarak
“ön ödemeli taksitle satış sözleşmesi”
terimi kullanılmıştır.
Ön ödemeli
13
taksitle satış sözleşmesi, İsviçre Borçlar Kanununa
23.03.1962 tarihli değişiklikle dahil edilmiş olup, 227a ile 227i madde-
leri arasında düzenlenmiştir
14
. Söz konusu hükümlerden 227a maddesi
bu sözleşmenin tanımını içermektedir. Buna göre,
“ön ödemeli satış bir
akiddir ki, bununla taraflardan biri, miktarı önceden tespit edilmiş bir parayı
taksitle ödemek, buna mukabil diğer taraf da bu taksitler muayyen bir miktarı
bulunca
15
, akide tayin edilmiş bulunan veya alıcının o sırada belirteceği bir
eşyayı teslim etmek yükümü altına girer”
16
.
Ön ödemeli taksitle satış sözleşmesine ilişkin doğrudan bir düzen-
leme, Borçlar Kanunundan önce mevcut değildi
17
. Buna paralel olarak
söz konusu sözleşmenin mevzuatımızda herhangi bir tanımı da yer
almamaktaydı. Ancak, ön ödemeli taksitle satış sözleşmesinin tanımı,
ilk kez Borçlar Kanununda açıkça hükme bağlanmıştır. Söz konusu
sözleşmenin tanımına, şekline ve içeriğine ilişkin düzenlemelere yer
13
Ön ödeme yükümünün tanımına hukukumuzda sadece 25.05.1995 Tarih ve
21940 sayılı Resmî Gazetede yayınlanan T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın
TRGKM-94/2-3 no’lu “Taksitli, Kampanyalı ve Kapıdan Satışlar Hakkındaki Uy-
gulama Esaslarına Dair Tebliğ’in “Tanımlar” başlığını taşıyan 2 nci maddesinde
yer verilmektedir. Buna göre, ön ödeme, “Malın tüketiciye tesliminden önce tüke-
tici tarafından satıcıya satış fiyatının, sözleşmede belirtilen oranda ödenen kısmı-
nı” ifade eder. Ancak, aynı tebliğin 6 ncı maddesinin ilk fıkrasında “Sözleşmeler-
de aksine hüküm konulmadıkça ön ödeme tutarı malın satış fiyatının %40’ından
fazla olamaz” şeklinde yer alan hüküm dikkate alındığında, Borçlar Kanununda
yer alan ön ödeme kavramı ile söz konusu Tebliğde yer alan ön ödeme kavra-
mı arasında belirgin bazı farkların olduğu da belirtilmelidir. Atasoy / Taşkın /
Acar’a göre ise, ön ödeme, sözleşmede yer alması zorunlu olan ve tarafların mal
veya hizmetin teslim ve ifasından önce semene mahsup olmak üzere ödenmesini
kararlaştırdıkları bedeldir (age.152).
14
Honsell, 168; Akünal, 80, dn. 8.
15
“Bu taksitler muayyen bir miktarı bulunca” ifadesi gereğince İsviçre Borçlar Ka-
nuna göre bir ön ödemeli taksitle satış sözleşmesinden söz edilebilmesi için tak-
sitlerin muayyen bir bedele ulaşmasının yeterli olduğu anlaşılmaktadır. Ancak,
Türk Hukuku bakımından bir ön ödemeli taksitle satış sözleşmesinden söz edile-
bilmesi için, ön ödemelerin tamamen ödenmesinin Kanunda şart olarak öngörül-
düğü ifade edilmelidir (BK. m. 264/I).
16
Kuntalp, 151, dn. 153; Atasoy / Taşkın / Acar, 150-151.
17
Bu hususta, 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 7 nci madde-
sinde düzenlenen “Kampanyalı Satışlar”ın, bir ön ödemeli satış çeşidi olduğuna,
ancak söz konusu satıştan bazı farklarının da bulunduğuna dair görüş için bkz.,
Zevkliler, Aydın / Havutçu, Ayşe, Özel Borç İlişkileri, 9. Baskı, Ankara, 2007, s.
89.