72 / 441
TBB Dergisi 2014 (110)
Mehmet AKÇAAL
71
2- Sözleşmenin Süresi
Sözleşmenin süresi, sözleşmede yer verilmesi zorunlu unsurlar-
dandır (BK. m. 264/II, b. 4). Bu unsura ilişkin düzenlemeye ise,
“Söz-
leşmenin Süresi”
başlıklı 270 inci maddede yer verilmektedir. Söz ko-
nusu hüküm, ön ödemeli taksitle satış sözleşmesi bakımından bir üst
süre öngörmektedir. Kanun koyucunun, bu hükümle, alıcının hem
sonu gelmeyecek olan hem de peşin bedeli aşırı bir şekilde aşabile-
cek olan kısmî ödemelere maruz kalmasını önlemeyi amaçladığı ifade
edilebilir
46
.
Borçlar Kanununun 270 inci maddesinin ilk fıkrasına göre,
“ön öde-
meleri ifa borcu, beş yılın geçmesiyle sona erer”
47
.
Bu hüküm ile alıcının
aslî borcu olan ön ödemeleri ifa borcunu sona erdiren bir sebep kanun
koyucu tarafından açıkça hükme bağlanmıştır. Beş yıllık bu sürenin
sonunda yapılan ön ödemelerin kararlaştırılan satış bedeline ulaşmış
olması gerekir. Aksi takdirde, alıcının ön ödemelere ilişkin herhangi
bir borcu kalmaz. Dolayısıyla, beş yılın sonunda henüz ifa edilmemiş
olan herhangi bir ön ödeme borcu varsa, satıcı, bunların yerine getiril-
mesine ilişkin talep hakkını bu sürenin geçmesiyle kaybeder
48
.
Söz konusu hükümde beş yıllık sürenin ne zaman başlayacağına
yer verilmemiştir
49
. Bu sürenin sözleşmenin kuruluşundan itibaren iş-
lemeye başlayacağını kabul etmek mümkündür
50
.
Söz konusu kanunî sürenin aşılmış olmasına rağmen alıcı tarafın-
dan ön ödemelerin ifa edilmesi de mümkündür. Böyle bir durumda
satıcı üst sürenin dolmasından sonra ön ödemelere ilişkin talep hak-
kını kaybeder
51
.
Rızanın, yazılı bir şekilde ve en geç sözleşmenin kurulduğu anda verilebilecek
olması bakımından söz konusu hüküm istisnaî niteliktedir. Çünkü, kural, yasal
temsilcinin, sınırlı ehliyetsizlerin yapacakları işlemler hakkında rızasını herhangi
bir şekle tâbi olmaksızın, baştan (izin) veya sonradan (onay) açıklayabilmesidir.
Dural, Mustafa / Öğüz, Tufan, Türk Özel Hukuku, Kişiler Hukuku, C. II, İstanbul
2010, s. 82-83.
46
Çörtoğlu, 276; Ozanoğlu, 220; Akünal, 90-91.
47
Burada hak düşürücü süre öngörüldüğü yönünde Öz, Turgut, Yeni Borçlar
Kanununun Getirdiği Başlıca Değişiklikler ve Yenilikler, İstanbul 2011, s. 44.
48
Zweifel, 1308.
49
Kanun koyucu, taksitle satış sözleşmesinde ise, satış bedelini ödeme yükümüne
ilişkin sürenin ne zaman başlayacağını açıkça hükme bağlamıştır (BK. m. 256/I).
50
Taksitle satış hakkında benzer görüş için, Çörtoğlu, 276.
51
Kanunî sürenin aşılmasına rağmen ön ödeme borcunun ifa edilmesi hâlinde, söz