157 / 533
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasına İlişkin Güncel Sorunların Yargıtay Kararları ...
156
si ve insan hakları ihlallerinin önüne geçilmesi bakımından CMK’nın
271’inci maddesinin 2’nci fıkrasındaki düzenlemenin kanunda yazılı
şekliyle değerlendirilmesinde zorunluluk bulunmaktadır.
Üzerinde tartışılması gereken sorunlardan bir diğeri; merci tara-
fından itiraz konusu eylemin daha ağır cezayı gerektiren bir suç oluş-
turduğu ve bu nedenle hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı
verilmemesi gerektiği belirtilerek, dosyanın esas mahkemesine gönde-
rilmesi halinde, mahkemece daha ağır bir ceza verilip verilemeyeceği,
başka bir deyişle hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararlarına
karşı yapılan itirazlarda aleyhe değiştirme yasağının geçerli olup ol-
mayacağı konusudur.
Ceza muhakemesi sistemimizde aleyhe değiştirme yasağı (
refor-
matio in peius
) yalnızca istinaf (CMK m. 283), temyiz (CMK m. 307),
yargılamanın yenilenmesi (CMK m. 323) ve belirli hallerde kanun ya-
rarına bozma (CMK m. 309) bakımından geçerlidir. Ancak, hükmün
açıklanmasının geri bırakılması kararının, istinafta olduğu gibi, gerek
görülen her türlü araştırmanın yapılarak, delil değerlendirmesini de
içerecek şekilde maddi ve hukuki yönden denetlenebileceğinin kabul
edilmesi halinde, bu yasağın hükmün açıklanmasının geri bırakılma-
sı kararına itiraz edildiği durumlarda uygulanıp uygulanmayacağı,
üzerinde tartışılması gereken konulardan biri olarak karşımıza çık-
maktadır.
Bilindiği gibi aleyhe değiştirme yasağının konusunu cezanın tür
ve ağırlığı oluşturmakta,
64
bu yasağın suçun niteliğinin değişmesi,
güvenlik tedbirleri ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması gibi
kurumlarla bir ilgisi bulunmamaktadır.
65
Ancak, “
cezanın doğrudan
doğruya sanığın kişiliğine uydurulmasını öngören yargısal bir şahsileştirme
kurumu
”
66
niteliğindeki erteleme kurumu bakımından aleyhe değiştir-
me yasağının uygulanması mümkündür. Bu nedenle sanık hakkında
verilen mahkumiyet hükmünün belirli bir süreyle ertelenmesini ifade
64
Öztürk-Tezcan–Erdem–Sırma–Kırıt–Özaydın–Akcan–Efser, s. 598; Ayrıca bkz.
Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 04/06/2013 tarih ve 2012/12-1526 E. - 2013/286
K. sayılı kararı.
65
Eryılmaz, s. 680.
66
Yargıtay’ın 07/06/1976 tarih ve 3-4/3 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı; aynı yön-
de bkz. Eryılmaz, s. 680; Öztürk-Tezcan–Erdem–Sırma–Kırıt–Özaydın–Akcan–Ef-
ser, s. 598.