228 / 533
TBB Dergisi 2014 (111)
Ersin ŞARE
227
dd) Denetim Süresi ve Denetimli Serbestlik Tedbiri
Ertelenen ceza, toplum içerisinde infaz edilmektedir. Toplum içe-
risinde de infaz olsa bile buna bir sınırlama getirilmesi gerekmektedir.
Ertelemede cezanın infazını sınırlayan süreye deneme süresi denil-
mektedir.
Deneme süresinin belirlenmesinde çeşitli ülke kanunları ayrı yön-
temlere sahiptirler. Bu sistemleri iki grupta toplamak mümkündür.
Bunlardan birincisi olan ‘sabit süre sistemi’nde, deneme süresini ka-
nun belirler. Yargıcın bu süreyi kısaltmak, uzatmak yetkisi yoktur.
İkinci yöntem olan ‘takdiri süre sistemi’nde ise, kanun deneme süresi-
nin üst sınırını belirler. Bu sınırı aşmamak kaydıyla deneme süresinin
belirlenmesi her olayda yargıcın takdirine bırakılır. Birde bu iki yön-
temi bünyesinde birleştiren karma sistem söz konusudur. Alt ve üst
sınırı kanun tarafından belirlen ve hakimin denetim süresini bu sınır-
lar arasında belirlediği ‘karma sistem’in erteleme kurumunun amacına
uygun ve daha isabetli olduğu savunulmuştur.
174
Nitekim yeni TCK’da deneme süresi 647 sayılı CİK’nunda olduğu
gibi sabit olarak belirlenmemiştir. TCK m 51/3’e göre, deneme süresi
bir yıldan az, üç yıldan fazla olmamak üzere erteleme kararına iliş-
kin hükmün kesinleştiği tarihten itibaren işlemek üzere hakim tara-
fından belirlenir. Ancak denetim süresinin alt sınırı, mahkum olunan
ceza süresinden az olamaz. Bu durumda denetim süresi en az bir yıl
olmak zorundadır. Şayet fail bir yıldan fazla hapis cezasına mahkum
olmuşsa, bu süre en az verilen hapis cezasının süresi kadar olacaktır.
Kanunda yer alan düzenlemede, erteleme kararı verildikten sonra ha-
kime deneme süresini uzatma ya da kısaltma biçiminde herhangi bir
yetki tanınmamıştır.
175
Mahkeme tarafından, hükümle birlikte cezanın ertelenmesi kararı
verilmesi halinde, denetim süresi, kararda mutlaka gösterilmelidir. Ka-
rarda, denetim süresinden bahsedilmemesi halinde, bu sürenin kararda
belirtilen mahkumiyet süresinden az olmamak koşuluyla, bir yıl olarak
kabulü gerektiği savunulmuştur.
176
Uygulamada ise denetim süresi be-
lirlenmeden erteleme kararı verilmesi bozma nedeni sayılmıştır.
177
174
Erem/Danışman/Artuk s. 842
175
Alman Ceza Kanunu’nun 56/a-2 maddesine göre, deneme süresi alt sınıra kadar
kısaltılabilir veya sürenin sonra ermesinden önce, üst sınıra kadar uzatılabilir.
176
Töngür s. 142
177
2. CD 03.03.2008, 20234-3709, ‘5237 sayılı TCK’nun 51/3. maddesi hükmüne aykırı