223 / 533
Türk Hukuk Sisteminde Kabul Edilen Erteleme Kurumları Üzerine İnceleme
222
me kararlarının gerekçeli olmasını hüküm altına almıştır. Bu hükümler
karşısında denilebilir ki, mahkeme tarafından cezanın ertelenmesine
karar verilmesi halinde, verilen kararın mutlaka gerekçeli olması gere-
kir.
159
Yargıtay’ın kararları da bu yöndedir. Bazı ülke kanununlarında
erteleme kararı verilmesi halinde gerekçe gösterilmesinin gerekliliği ka-
nunda ayrıca farklı bir hüküm de belirtilmiştir. Diğer taraftan kanunda
açık hüküm bulunmasa dahi, hükmolunan cezaların derhal infazını ge-
rektiren genel kurala bir istisna getirmesi dolayısıyla erteleme kararının
verilmesi durumunda gerekçe gösterilmesi gerekmektedir.
160
Erteleme kararının bir ‘gerekçeye’ dayanması zorunluluğu ertele-
me kurumunun iyi sonuçlar doğurmasını sağlamak amacını taşımakta-
dır. Erteleme ilk defa suç işleyenlere tanınmış bir kanuni hak değildir.
İlk defa suç işlemiş olsa dahi suçlunun cezası ertelenemeyebilir. Yargıç
münhasıran suçlunun ilk defa suç işlemiş olmasına bakarak ve yalnız
bu sebebe dayanarak erteleme kararı veremez. Keza ilk defa suç işle-
miş olanların ertelemeye layık oldukları yolunda kanuni bir ‘karine’ de
mevcut değildir. Kanunen mevcut olmayan bir karinenin yargı kararla-
rı ile fiilen oluşturulmasının da önüne geçilmelidir. Nitekim Yargıtay’ın
vermiş olduğu kararlarında, ilk defa suç işleyenlerin cezalarının mut-
laka erteleneceği yolunda bir karinenin varlığından söz etmek zordur.
Kanun, erteleme kararının gerekçesini, mahkumiyet hükmünde gös-
termek zorunluluğunu hakime yüklemek suretiyle ertelemeyi zorunlu
olarak uygulanan bir kurum haline dönüşmesinin önüne geçmek iste-
miştir. Hatta gerekçe göstermek zorunluluğu karşısında hakimin erte-
leme kararı vermekten ziyade vermemeye eğilimli olacağı ve bu suretle
erteleme kurumunun kötüye kullanılamayacağı ileri sürülmüştür.
161
159
Töngür s. 123 Dönmezer’e göre ‘ret haline ilişkin gerekçenin gösterilmesi yerinde
olmazsa da, Yargıtay’ın kararları bu hususta, menfi de olsa gerekçe gösterilmesi
gerektiğini açıklamaktadır. Yargıtay, ‘mahkemenin ne gibi makul, adil ve hukuki
sebeplerden dolayı suçlunun cezasının ertelenmesi halinde bir daha suç işlemeye-
ceğine kanaat getirmemiş olduğunu araştırıp birer birer göstermeden ertelemenin
reddine karar vermesini’ yolsuz saymaktadır. Talebin ret olduğu hallerde de mah-
keme kararında mutlaka bir gerekçe gösterilmesi gerektiği Yargıtay İçtihadı Birleş-
tirme Büyük Genel Kurulunun bir kararı ile açıkça belirtilmiştir.’ Dönmezer s. 330
160
Süheyl Donay, 'Tecil Talebinin reddi halinde gerekçe göstermek zorunlu değildir',
İÜHFM, C. XXXVI S. 1-4, 1971, s. 631 vd. ‘Fransız hukuk sisteminde hakimin tak-
dir yetkisi tam olarak sınırsız olup hukuk hata halleri hariç Yargıtay’ın denetimi-
ne tabi değildir.’
161
Faruk Erem, ‚Cezaların tecili kararı ve bunun neticeleri‘, Ad. Der. Yıl 1948 S. 8, s.
885 vd.