30 / 533
TBB Dergisi 2014 (111)
Gülmelahat DOĞAN
29
lamayı yapmalıdır.
78
Uyarlama sözleşmenin içeriğinin değiştirilmesi
şeklinde olur. Örneklemek gerekir ise taksitli ödeme, kısmi ödeme,
faizin indirilmesi, kaldırılması, ifa yeri ve zamanının değiştirilmesi,
sözleşme süresinin uzatılması ya da kısaltılması sayılabilir.
79
Hakim
sözleşmenin her iki tarafının menfaatini de göz önünde bulundurarak
hakkaniyet ölçüsünde bir uyarlama yapacağından örneğin davacının
talebi bedel indirimi ise de bunun yerine taksitlendirme yöntemi ile
uyarlamaya karar verebilecektir.
80
Uyarlama kanunen değil, hakimin kararıyla gerçekleşeceği için açık-
layıcı değil, inşai (yenilik doğuran, kurucu hak) nitelikte bir karardır.
81
Doktrinde bir diğer görüş ise, sözleşmenin uyarlanmasını isteyen tara-
fın bunu karşı taraftan talep etmesi, hakim kararını gerektirmeyen in-
şai bir hak olduğundan, uyuşmazlık durumunda hakimin sözleşmenin
uyarlanmasına ilişkin kararının inşai nitelikte değil, açıklayıcı nitelikte
bir karar olduğu yönündedir.
82
Uyarlama hakkının yenilik doğuran bir
hak olduğu, bu hakkın dava yoluyla kullanılmasına gerek olmadığı ve
hakimin takdir yetkisine dayalı olarak onun hükmüyle sonuç doğuran
bir hak olmadığı, uyarlama hakkının dava yoluyla kullanılması halinde
ise bu davanın HMK’nın 108. maddesi anlamında ileriye etkili inşai bir
dava olmayıp hakimin vereceği kararın tespit hükmünden ibaret oldu-
ğu belirtilmektedir.
83
Baysal aynı görüşle, TBK 138. maddesinde açıkça
“hakimin takdir hakkı” ndan bahsedilmediği, TBK’nın 480. maddesi-
nin gerekçesini belirterek ve sözleşmeden dönme gibi ağır bir sonucun
hâkime gitmeden, uyarlama gibi daha hafif bir sonucun hâkime gidile-
rek tesis edilmesinin tezat oluşturduğunu belirterek TBK 138. maddenin
uygulanması için mutlaka hakime gidilmesi gerekmediğini ifade etmek-
tedir.
84
Nomer de bu yöndeki görüşüne aynı şekilde TBK 480. madde-
nin gerekçesini dayanak yapmaktadır.
85
TBK 138. madde ile TBK 480.
78
Eren Fikret, age, s. 486.
79
Arat Ayşe, age, s. 193.
80
OğuzmanKemal/Öz Turgut, age, s. 207.
81
Topuz Seçkin, age, s.326-327., Kaplan İbrahim, Hakimin Müdahalesi, s. 23.
82
Buz Vedat, Medeni Hukukta Yenilik Doğuran Haklar, Ankara 2005, s. 84.
83
Nomer, Haluk, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 11. Baskı, İstanbul 2012, s.246-
247.
84
Baysal Başak, “TBK 480. md Değerlendirmesi”, s.483. ; Baysal, Başak: “Aşırı İfa
Güçlüğü”, s.139.
85
TBK 480. Madde Gerekçesi: “ …818 sayılı Borçlar Kanununun 365 inci maddesi-
nin ikinci fıkrasından farklı olarak Tasarıda yükleniciye tanınan uyarlama hakkı