416 / 533
TBB Dergisi 2014 (111)
Berat Lale AKKUTAY
415
sine yöneliktir. Bu bakımdan yaptırımların uluslararası toplum tara-
fından organize edilmiş, zorlayıcı eylemler olarak tanımlanması daha
uygun ve daha işlevseldir.
12
Bu görüşün merkezinde, ki günümüz
uygulamasında da hakim olan görüş budur, uluslararası toplumun,
bir hukuk kuralının ihlalini objektif olarak tespit edebilecek ve huku-
ku yeniden tesis etmek amacıyla zorlayıcı önlem kararları alabilecek
yetkili bir organı vardır.
13
Bu sistemde ihlal, bir devletin tek taraflı
yorumundan kaynaklanan bir iddia değildir. İhlal bir organca tespit
edilmektedir ve bu tespit çerçevesinde çeşitli önlemler alınmaktadır.
Bu kararlar ise devletlerin tek taraflı iddiaları ya da yorumları çerçeve-
sinde değil yetkili sosyal organın tespitine dayanarak alınır.
14
Hukuki söylemin ve uygulamanın bu yönde değişmesi ve ulus-
lararası hukukta yaptırım kavramının ıslah edilmesi çok önemli bir
gelişmedir. Günümüzde yaptırım terimi, zaman zaman zarara uğra-
yan devletin tek taraflı tepkileri için kullanılsa da, esas olarak yetkili
bir uluslararası örgüt tarafından emredilen ya da dayatılan zorlayıcı
önlemler için kullanılmaktadır. Karşı önlemler kavramının, devletin
başvurduğu tek taraflı önlemler için kullanılması, uluslararası hukuk-
ta, hangi önlemlerin yaptırım olarak nitelendirilmesi gerektiğini belir-
leyebilmek açısından önemlidir.
15
Bununla birlikte bazı yazarlar, BM tarafından kararlaştırılan
zorlayıcı önlemleri yaptırım olarak kabul etmemektedirler. James
Crawford’a göre BM Andlaşması’nda yaptırım ifadesine rastlanma-
maktadır. Güvenlik Konseyinin aldığı zorlayıcı önlemler ise yaptırım
olarak kabul edilemez zira Konsey, uluslararası hukuka aykırı olma-
yan ancak barışı bozan ve tehdit eden durumlarda da zorlayıcı önlem-
ler almaya yetkilidir.
16
BM Andlaşması uyarınca bir devletin ulusla-
rarası hukuku ihlal etmeyen ve iç hukuk kurallarına da uygun olarak
gerçekleştirdiği bir eylem ya da bir işlem, barışı tehdit ettiği ya da boz-
duğu gerekçesiyle bir yaptırım kararı alınmasına neden olabilir.
12
Pellet; Mıron, 2012, para. 8.
13
Pellet; Mıron, 2012, para. 9.
14
ABI-SAAB, 2001, s. 39.
15
Pellet; Mıron, 2012, para. 10.
16
James Crawford, “The Relationship between Sanctions and and Countermeasu-
res”, in Vera Gowlland-Debbas (ed.), United Nations Sanctions and International
Law, Kluwer Law International, The Hague/London/Boston, 2001, s. 57.