104 / 341
TBB Dergisi 2014 (113)
Berat Lale AKKUTAY
103
normlara aykırı antlaşmalar geçersizdir. Sözleşme’de,
jus cogensin
kap-
samını belirleyen bir hüküm yoktur.
VAHS’de,
jus cogens
normların, uluslararası hukukun diğer kural-
ları ile çatışması durumunda ortaya çıkacak sonuçlarla ilgili herhangi
bir düzenlemeye rastlanmaz. Bununla birlikte, Uluslararası Hukuk
Komisyonu’nun, 2001 tarihli “Devletin Hukuka Aykırı Fiilleri Nede-
niyle Uluslararası Sorumluluğu” nu düzenleyen nihai taslak metninin
(2001 tarihli UHK metni) 26. maddesinde, devletlerin
jus cogens
norm-
lara aykırı fiil ve ihmallerinin, hukuka uygunluk nedeni olarak değer-
lendirilemeyeceği ifade edilmiştir.
20
Metinde, hukuka aykırı fiillerin
yalnızca andlaşmalardan kaynaklanacağını belirten sınırlandırıcı bir
hüküm yoktur.
Eski Yugoslavya İçin Kurulan Uluslararası Ceza Mahkemesi
(EYUCM),
Furundzija
Davasında, işkence yasağını değerlendirirken,
jus cogens
normların, uluslararası antlaşmaların ve uluslararası örf ve
adet hukuku kurallarının hiyerarşik olarak üzerinde olduğunu ifade
etmiştir. Mahkemeye göre bu hiyerarşik üstünlüğün en belirgin sonu-
cu antlaşmalar, bölgesel, özel veya genel uluslararası örf ve adet hu-
kuku kuralları gerekçe gösterilerek
jus cogens
normlara aykırı bir dav-
ranışta bulunulamayacağıdır.
21
Uluslararası Adalet Divanı,
jus cogens
normların varlığını
Armed Activities
Kararında
22
kabul etmiş, soykırım
yasağının bir
jus cogens
norm olduğunu ifade etmiştir.
23
Jus cogens
normların içeriği tam olarak belirlenebilmiş değildir.
2001 tarihli UHK metninin 40. maddesinde,
jus cogense
aykırı fiille-
rin uluslararası sorumluluk doğuracağı belirtilmiş ancak
jus cogens
normların kapsamı açıklanmamıştır. Bununla birlikte Komisyonun
Cogens and Obligations Erga Omnes, Martinus Nijhoff Publishers, Leiden/Bos-
ton, 2006, s.29.
20
Draft Articles on Responsibility of States for Internationally Wrongful Acts, with
commentaries, Yearbook of the International Law Commission, 2001, Vol. II, Part
Two, Article 26. UHK tarafından hazırlanan belgelere ulaşmak için bkz. http://
www.un.org/law/ilc(Erişim Tarihi: 08. 06. 2014), Yang, 2013, s. 430.
21
Prosecutor v. Furundzija, ICTY, Case IT-95-17/1, Trial Chamber II, Judgment of
10 December 1998, para. 153. EYUCM kararları için bkz.
http://www.icty.org(Erişim Tarihi: 08. 06. 2014)
22
Armed Activities on the Territory of the Congo (New Application 2002), Democ-
ratic Republic of the Congo v. Rwanda, Jurisdiction and Admissibility, Judgment,
ICJ Reports 2006, p. 6.
23
Yang, 2013, s. 430.