110 / 341
TBB Dergisi 2014 (113)
Berat Lale AKKUTAY
109
nanistan’daki fiillerinin,
acta jure imperii
ya da
acta jure gestionis
olması
önemli olmaksızın, Yunanistan’ın ülkesinde meydana gelen insanlığa
karşı suç kapsamında cinayetler olduğunu ifade ederek, Almanya’nın
yargı bağışıklığını reddetmiştir.
48
Ferrini
Davasında da Mahkeme,
Almanya’ya ilişkin yargı yetkisini ülkesellik istisnası çerçevesinde
oluşturmuştur.
49
Bununla birlikte ilgili uluslararası düzenlemeler ve devletlerin
uygulamaları, silahlı kuvvetlerin fiillerini, ülkesellik ilkesinin kapsa-
mı dışına çıkarmaktadır.
Jus cogens
normların ihlalleri de genellikle
silahlı çatışmalar durumunda ve kitlesel biçimlerde görüldüğü için,
ülkesellik ilkesinin
jus cogens
normların ihlali bakımından da uygula-
nabileceğini iddia etmek güçtür. Nitekim UAD, İtalya’nın ülkesellik is-
tisnası iddiasını bu kapsamda incelemiştir. Avrupa Konvansiyonu’nun
31. maddesi uyarınca, yabancı silahlı kuvvetlerce işlenen haksız fiiller-
den dolayı devletin yargı bağışıklığı tamdır.
50
Divan, bu nedenle Avru-
pa Konvansiyonu’nun 11. maddesinin, İtalya’nın iddialarına dayanak
sağlamadığını belirtmiştir. Çeşitli ulusal mahkemeler de, silahlı kuv-
vetlerce işlenen haksız fiillerden dolayı açılan tazminat davalarında,
yabancı devlete yargı bağışıklığı tanımaktadır.
51
2004 Sözleşmesi’nin 12. maddesinin, yabancı silahlı kuvvetlerin fi-
illeri bakımından herhangi bir istisnası yoktur. Ancak Divan, UHK’nın
ilgili hükme ilişkin yorumuna başvurmuştur. UHK, 12. maddenin si-
lahlı çatışmalar konusunda uygulanmayacağını belirtmektedir.
52
12.
maddede yer alan ölümle ya da yaralanmayla ya da mal varlığına za-
rarla sonuçlanan haksız fiiller esas olarak trafik kazalarına ilişkindir.
Böylelikle sigorta şirketlerinin yargı bağışıklığı ilkesinden faydalana-
rak sorumluluktan kurtulması engellenmek istenmiştir. Ancak 12.
madde müessir fiil, mala kasti zarar, kundaklama ve siyasi suikastları
da kapsamaktadır.
53
Bu ifade, ABD’de görülen
Letelier
/Şili Davasına
açık bir göndermedir. Washington’da uğradığı bir suikast nedeniyle
48
Gavauneli; Bantekas, 2001, s. 199-200.
49
Bianchi, 2005, s. 246.
50
European Convention on State Immunity, Explanatory Reports, Article 31, para. 116
51
Jursidictional Immunities of the State, para. 62-68.
52
Yearbook of the International Law Commission, 1991, Vol. II, Part Two, s. 46,
para. 10.
53
Yearbook of the International Law Commission, 1991, Vol. II, Part Two, s. 45, para. 4.