TBB Dergisi 113. Sayı

Ceza İnfaz Kurumları ve Tutukevleri İzleme Kurulları

162

Turkey from an outside view. According to the reports of Monito-

ring Boards for Penal Execution Institutions and Detention Houses,

main problems of penal execution institutions are living conditions,

physical structure of institutions and staff.

Keywords

Supervision of penal execution institutions, civilian

control, monitoring boards for penal execution institutions and de-

tention centers.

GİRİŞ

Bilindiği üzere, kişiler, ceza soruşturması nedeni ile haklarında bir

hâkim tarafından verilen tutuklama kararı ya da yargılama sonucun-

da hükmedilen hapis cezaları nedeni ile tutukevlerine veya cezaevle-

rine konulmaktadırlar. Tedbir ya da cezalandırma biçiminde ortaya

çıkan özgürlüğünden yoksun bırakılma hali, doğal olarak, alıkonu-

lan kişinin hak ve özgürlüklerinin sınırlanmasına neden olmaktadır.

Ancak, uluslararası standartlar uyarınca, alıkonulmanın doğasından

kaynaklanan sınırlamalar dışında, tutuklu ve hükümlünün hakların-

da başkaca sınırlamaların ortaya çıkmaması da bir zorunluluktur. Bu

bağlamda, ulusal otoriteler, bahsi geçen hak ve özgürlüklerin korun-

ması için gerekli düzenlemeleri yapmak ve bunların hassasiyetle uy-

gulanmasını sağlamakla yükümlüdürler. Bu çerçevede olmak üzere,

ülkemizde 2001 yılında yapılan yasal düzenleme ile faaliyete geçen

Ceza İnfaz Kurumları ve Tutukevleri İzleme Kurulları, ceza infaz sis-

teminin denetlenmesi açısından, geleneksel idari ve yargısal deneti-

min modellerinden farklı, yeni bir model getirmektedir.

I. CEZA İNFAZ KURUMLARI VE TUTUKEVLERİNİN

DENETİMİ

Ceza infaz kurumları ve tutukevlerini bütüncül (tam) bir kurum

olarak nitelendirmek mümkündür. Çok sayıda kişinin benzer neden-

lerle bulunduğu, uzun bir süre boyunca normal toplumdan ayrı kal-

dıkları, birlikte kapalı ve resmi biçimde yönetilen bir yaşam sürdükleri

çalışma yeri ve ikamet alanları, “bütüncül (tam) kurum” olarak tanım-

lanmaktadır. Bu bağlamda, akıl ve ruh sağlığı hastaneleri, huzurevleri

vb. kurumların yanında ceza infaz kurumları ve tutukevleri de bütün-

cül kurumlardır. Bütüncül kurumların, özellikle de ceza infaz kurum-

ları ve tutukevlerinin denetimi özel bir önem taşımaktadır. Gerçekten

de bu kurumlarda bulunanlar günün yirmi dört saatini kurumda ge-