TBB Dergisi 113. Sayı

Ceza İnfaz Kurumları ve Tutukevleri İzleme Kurulları

168

Ulusal insan hakları kurumlarına ilişkin uluslararası standart-

ları belirleyen ve Birleşmiş Milletler bünyesinde kabul gören Paris

İlkeleri’ne uyumlu oldukları tartışmalı olmakla beraber, ülkemizde

de ulusal insan hakları kurumlarına benzer yapılanmalara yer veril-

mektedir

. Bu bağlamda 4363 sayılı kanunun 17/A maddesi uyarınca

kurulan İnsan Hakları Başkanlığı’nın insan hakları ihlal iddiaları ile

ilgili başvuruları incelemek ve araştırmak, inceleme ve araştırma so-

nuçlarını değerlendirmek ve alınabilecek önlemlere ilişkin çalışmaları

koordine etmek görevi de bulunmaktadır. Bu görev kapsamında ol-

mak üzere, ceza infaz kurumlarının Başbakanlık İnsan Hakları Baş-

kanlığı tarafından denetlenmesi söz konusu olabilir. Başbakanlık İn-

san Hakları Başkanlığı, insan hakları ihlal iddialarına ilişkin olarak

elde ettiği istatistikî bilgileri kamuoyuyla paylaşmaktadır

4636 sayılı kanunun 4. maddesiyle oluşturulan bir başka birim de

İnsan Hakları İhlali İddialarını İnceleme Heyetleridir. Buna göre, in-

san hakları ihlali iddialarını yerinde incelemek ve araştırmak üzere,

başbakanın görevlendireceği bir devlet bakanına bağlı olarak heyetler

oluşturulabilmektedir. Heyetler; Başbakanlık, Adalet Bakanlığı, İçişle-

ri Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı ve Sağlık Ba-

kanlığı temsilcileri ile insan hakları alanında çalışmalar yapan kişi ve

meslek kuruluşları arasından, inceleme ve araştırma yeri ve konusuna

göre, Başbakanın görevlendireceği bir Devlet Bakanınca beş kişiden az

olmamak üzere belirlenir. Ceza infaz kurumlarının bu heyetler tara-

fından da denetlenmesi mümkündür.

İnsan haklarının korunması alanında işlevde bulunması öngörü-

len İl ve İlçe İnsan Hakları Kurulları,

İnsan Hakları Kurullarının Kuruluş,

Görev ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik

ile 81 il ve 850 ilçede

faaliyete geçirilmiştir. Ardından, anılan yönetmelik yürürlükten kal-

dırılarak,

İl ve İlçe İnsan Hakları Kurullarının Kuruluş, Görev ve çalışma

Esasları Hakkında Yönetmelik

yürürlüğe konulmuştur ve kurullar gü-

Ulusal insan hakları kurumları ve Türkiye’deki uygulaması hakkında bkz. Ha-

kan Sabri Çelikyay, “Ulusal İnsan Hakları Kurumları ve Türkiye”, Disiplinlerarası

Yaklaşımla İnsan Hakları (Editör Selda Çağlar), Beta Yayınları, İstanbul, 2010, s.

447-508.

Bu konudaki ayrıntılı veriler hakkında bkz. İnsan Hakları Bilgi Dosyası, T.C.

Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı, Ankara, 2007, s. 81-157.

RG. 02.11.2000, Sayı 24218.

RG. 23.11.2003, Sayı 25298. Yönetmelik 3. maddesinde, hukuki dayanağını 3056