TBB Dergisi 113. Sayı

TBB Dergisi 2014 (113)

Hakan Sabri ÇELİKYAY

165

4. Yargısal Denetim

Ceza infaz kurumlarının hâkim tarafından denetlenmesi huku-

kumuza yeni girmiş bir kurumdur.

İnfaz Hâkimliği Kanunu

yürürlüğe

girmeden önceki dönemde, cezaların infazı ile ilgili işlemler Cumhu-

riyet savcıları tarafından izlenip denetlenmekteydi. İnfaz Hâkimliği

Kanunu’nun 1. maddesine göre infaz hâkimlikleri, ceza infaz kurum-

ları ve tutukevlerinde bulunan hükümlü ve tutuklular hakkında ya-

pılan işlemler veya bunlarla ilgili faaliyetlere yönelik şikâyetleri ince-

lemek, karara bağlamak ve kanunlarla verilen diğer görevleri yerine

getirmek üzere kurulmuşlardır. İnfaz hâkimliklerinin görevleri ise

kanunun 4. maddesinde sıralanmaktadır. Böylece, ceza infaz kurum-

larının hâkim tarafından denetimine olanak sağlanmış olmaktadır.

İnfaz hâkimliğine yapılacak şikâyet ve usulü ile şikâyet üzerine in-

faz hâkimliğince verilecek kararlar ise kanunun 5 ve 6. maddelerinde

düzenlenmiştir. İnfaz hâkimliğine ilişkin yasal düzenlemenin, izleme

kurullarına ilişkin yasal düzenlemeden kısa süre öncesinde yapılma-

sı, bu iki yeni kurumun birlikte düşünüldüğünü göstermektedir. Ni-

tekim izleme kurulları ile ilgili kanunda, kurulların raporlarını gön-

dereceği merciler arasında infaz hâkimlikleri de yer aldığı gibi, İnfaz

Hâkimliği Kanunu’nun 4. maddesinde de “izleme kurullarının kendi

yetki alanlarına giren ceza infaz kurumları ve tutukevlerindeki tespit-

leri ile ilgili olarak düzenleyip intikal ettirdikleri raporları inceleye-

rek, varsa şikâyet niteliğindeki konular hakkında karar vermek”, infaz

hâkimliğinin görevleri arasında sayılmıştır.

Yukarıda belirtildiği üzere, ceza infaz kurumları, Cumhuriyet

savcıları tarafından da denetlenmektedir. Esasen,

Ceza ve Güvenlik Ted-

birlerinin İnfazı Hakkında Kanun

’un 5. maddesi gereğince “cezanın infazı

Cumhuriyet savcısı tarafından izlenir ve denetlenir”.

B. Uluslararası Denetim

Ceza infaz sistemi, ulusal mevzuatta yer alan denetim mekaniz-

malarına tabi olmanın yanında, uluslararası denetim mekanizmaları-

na da tabi tutulmaktadır. Özellikle, bu kurumlardaki tutuklu ve hü-

kümlülere yönelik, işkence, kötü muamele, vb. konulara ilişkin insan

4675 sayı ve 16.05.2001 tarihli kanun. RG. 23.05.2001, Sayı 24410.