227 / 497
Sanayi Devriminde Patentin Rolü
226
ratmamıştır.
29
Üstelik, İngiliz Tekel Kanunu’nun birincil amacı tekel-
leri yasaklamaktan çok yaratıcılığı teşvik etmek ve yabancı uyruklu
zanaatkârların Britanya’da kalmasını sağlamak olmuştur.
30
İngiliz Te-
kel Statüsü ile tekelci firmalara yapılan yardımların hukuka aykırı ol-
duğu belirtilmiş fakat ülke içerisinde yeni bir imalat yöntemini gelişti-
ren ‘gerçek’ ve ‘ilk mucit veya mucitlerin’ çalışmalarının hukuka aykırı
olmadığı belirtilmiştir. Bu çerçevede ilgili çalışmaların, bu çalışmalar,
devletin işine yaradığı, ülke içinde mal fiyatlarını yükseltmediği veya
ticarete zarar vermediği veya genel olarak zararlı olmadığı sürece ya-
sadışı sayılamayacağı savunulmuştur. Daha da önemlisi, bu yasayla
tekel hakkı monarşiden alınarak mucide takdim edilmiştir.
31
Tüm bu gelişmelere rağmen, 1624 tarihli İngiliz Tekel Statüsü ile
yerel mucitlerin yaratıcı faaliyetlerinin teşvik edilmesi yerine ülke içe-
risine yabancı teknolojilerin transferi politikası teşvik edilmiştir. Bu
ekonomi politikası tercihinin anlamı ise şudur: Venedik Cumhuriyeti
yaratıcı fikir ve yenilikleri teşvik edip ödüllendirirken, ileride Sanayi
Devrimini gerçekleştirecek olan İngiltere’de Oligarşik Patent Statüsü
aracılığıyla, yabancı yeniliklere patent verilmesi desteklenerek tekno-
loji transferinin hızlı bir şekilde gerçekleşmesinin sağlanması amaç-
lanmıştır.
1624 tarihli İngiliz Tekel Kanunu’nun, telif haklarını da bünyesine
katan 1710 tarihli Kraliçe Anne Kanunuyla kapsamı genişletilmiş ve
bu kanun değişikliğe uğratılmıştır. Bu şekilde, 1624 ve 1710 yıllarında
kabul edilen hukuki düzenlemeler yürürlüğe girinceye kadar, üzerin-
de güneşin batmadığı Britanya İmparatorluğu’nda patentler ve telif
haklarına ilişkin yasal düzenlemeler ya hiç yapılmamış ya da ekono-
mik imtiyazların satılması yoluna gidilerek devlet zorbalığı şeklinde
uygulanmıştır; ayrıca Galileo ile diğer mucit ve filozofları taciz etmek
üzere kullanılmıştır.
32
1624 İngiliz Tekel Kanunu yıllar içerisinde pek çok değişikliğe uğ-
29
Michele Boldrin, David K. Levine, a.g.e., s. 57. Ayrıca Bkz. Zorina B. Khan, Ken-
neth L. Sokoloff, a.g.m., s. 235.
30
Christine MacLeod, “The Paradoxes of Patenting: Invention and its Diffusion in
18th and 19th Century Britain, France, and North America”, Technology and Cul-
ture, cilt 32(4), 1991, s. 891; Graham Dutfield and Uma Suthersanen, a.g.e., s. 106.
31
Michele Boldrin, David K. Levine, a.g.e., s. 57.
32
Michele Boldrin ve David K. Levine, a.g.e., s. 58.