TBB Dergisi 114. Sayı

TBB Dergisi 2014 (114)

Zeynep MÜFTÜOĞLU HOŞ

297

II. BÖLÜM: 6328 SAYILI KAMU DENETÇİLİĞİ KANUNU

Yukarıda da belirtildiği gibi kamu denetçiliği kurumu, temelleri

19. yüzyılın başlarına dayanan bir uygulamadır ve bu denetim me-

kanizmasının temellerini Osmanlıdan aldığını savunan görüşler mev-

cuttur. Kurumun kökleri eskilere dayanmakla beraber ülkemizde 2013

yılında uygulanmaya başlanmıştır.

Konuya dair ilk çalışmalar kalkınma programlarında kendini

göstermiş; Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Programı, yönetim ve birey-

lerin ilişkiye girdikleri hususlarda meydana gelen uyuşmazlıkların

etkin ve hızlı şekilde çözülmesi amacıyla kamu denetçiliği kurumu-

nun kurulmasını öngörmüştür.

Ardından gelen Sekizinci Kalkınma

Planı ise aynı doğrultuda kamu denetçiliği kurumunun oluşturulma-

sı için gerekli alt yapı çalışmalarının oluşturulmasına önem verile-

ceğini düzenlemiştir.

Planlar ve çalışmalar, 2006 yılında 5548 sayılı

Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu ile sonuç vermiş; söz konusu ka-

nun Anayasa Mahkemesi tarafından 25.12.2008 tarihli E. 2006/140, K.

2008/185 sayılı kararla Anayasaya aykırı bulunarak iptal edilmiştir.

İptalin temel gerekçesi, TBMM’nin yetki ve görevlerinin Anayasanın

87. maddesinde sayıldığı ve bu sayılanlar arasında Kamu Denetçiliği

Kurumuna başdenetçi ve denetçi seçme görev ve yetkisinin bulun-

madığıdır. Mahkeme, kararında, Kamu Denetçiliği Kurumu’nun, bir

kamu tüzel kişisi olarak oluşturulmak istendiği ve çalıştırılacak uz-

manların, kamu hizmetinin gerektirdiği asli ve sürekli görevleri ye-

rine getiren kamu görevlileri olduğu belirtilmiş; bu kişilerin görev,

yetki ve çalışma ilke ile yöntemlerinin yasayla düzenlenmesi gerek-

tiğine vurgu yapılmıştır. Bu nedenle bahsi geçen konuların düzen-

lenmesinin yönetmeliğe bırakılmasının Anayasanın 128. maddesiyle

bağdaşmadığına karar verilmiştir. Anayasa Mahkemesi, Anayasanın

6. maddesinde hiçbir kimse ya da organın kaynağını Anayasadan al-

mayan bir Devlet yetkisi kullanamayacağı; 7. maddesinde de yasama

yetkisinin Türk Ulusu adına TBMM’de olduğu ve bu yetkisinin dev-

Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Programı,

PortalControls/WebIcerikGosterim.aspx?Enc=83D5A6FF03C7B4FC511D74F7DF

C4C49E (E.T. 01.09.2013)

Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Programı,

dpt.gov.tr/plan/viii/plan8.pdf (E.T. 01.09.2013)