311 / 497
Kamu Denetçiliği Kurumu ve Vergi Uyuşmazlıklarında Uygulaması
310
idari yolların tüketilmesi şartını araması, idari başvuru yolu olarak
varlık gösteren hata düzeltme ve uzlaşma kurumlarının, uygulanma-
larının mümkün olmadığı hallerde dahi tüketilmesi gereken zorunlu
başvuru yolu niteliği kazanmasına mı neden olacaktır?
Kamu Denetçiliği Kanunun, başvuru için idari başvuru yollarının
tüketilmesini araması, ihtiyari idari başvuruları zorunlu hale getirir
nitelikli olduğundan eleştiriye açıktır. Yukarıda sayıldığı gibi farklı ih-
timallerde farklı uygulamalar ortaya çıkacak olması sistemi aksamaya
açık hale getirmektedir. Buna rağmen, kurumun getiriliş amacı göz
önünde bulundurulursa idari başvuruların tüketilmesinin de olum-
lu yönleri olabilecektir. Şöyle ki kurumun getirilmesinde hedeflenen,
idarenin eylem, işlem ve tutumlarının hukuka, temel hak ve özgür-
lüklere uygunluğunun sağlanması ve yargı yükünün hafifletilmesidir.
Söz konusu idari başvuru yollarının kullanılması, idareye işlemi tek-
rar gözden geçirme şansı tanıyacak ve bu aşamalarda işlemde hukuka
aykırılıklar görürse düzeltme olanağı olacaktır. İşlemin düzeltilerek
aykırılıkların giderilmesi ile kamu denetçiliği yoluna ya da yargıya
başvurulmasına gerek kalmayacaktır. Bu durumda hem diğer ma-
kamların yükü azaltılmış hem de idarenin neden olduğu hak ihlalleri
giderilmiş olacaktır.
Kamu denetçisine başvuru süresinin ve vergi mahkemesinde dava
açma süresinin farklı olması nedeniyle de uygulamada sorunlar doğa-
bilecektir. Kamu denetçisine başvuru, ilgilinin lehine bir mekanizma
olarak, dava açma süresini durdurmaktadır. Fakat başvurunun, vergi
mahkemesinde dava açma süresi geçtikten sonra yapılması halinde,
kuruma başvurunun, dava açma süresini durduruyor olmasının bir
anlamı kalmayacaktır. Zira vergi mahkemesinde dava açma süresi
zaten geçirilmiş olacaktır. Bu bakımdan kamu denetçisine ve vergi
mahkemesine başvuru sürelerinin farklı düzenlenmesi, ilgililerin baş-
vurularında yanlış anlamalara ve hak kaybına uğramalarına neden
olabilecektir.
Kamu denetçisine yapılan başvurunun dava açma süresini dur-
durması ise, ilgili lehine bir düzenleme olduğu açıksa da, verginin
tahakkukunun ve tahsilin ertelenmesi sonucu doğuracağından kamu
hizmetlerinin finanse edilmesini geciktirebilecektir.