307 / 497
Kamu Denetçiliği Kurumu ve Vergi Uyuşmazlıklarında Uygulaması
306
mazsa kurumun olaya sıcağı sıcağına el koyamayacağı, delillerin kay-
bolma ihtimalinin doğacağı, şartın varlığının zamanla hak kaybına yol
açacağı belirtilmiştir.
27
Buna benzer bir eleştiri kanunun muhalefet şer-
hinde de yer almış, söz konusu şartın kurumun etkinliğini azaltacağı
vurgulanmıştır. Şerhte, idari başvuru yollarının tüketilmesinin aran-
ması halinde denetçinin olaya müdahalesinin gecikeceği ve delillerin
zamanında toplanmasının mümkün olmayacağı yönünde sakıncalara
yer verilmiştir. Muhalefet şerhinde, başvurunun bir yargı organına ya-
pılan başvuru gibi sıkı koşullara bağlanmasının, kamu denetçiliği ku-
rumunun amacıyla çelişen bir uygulamaya yol açacağı yönünde eleştiri
getirilmiştir.
28
Söz konusu eleştirilerin ardından 17. maddenin 4. fıkra-
sında kuruma başvuru için getirilen idari başvuru yollarının tüketil-
mesi şartı korunmuş; kurumun telafisi güç veya imkansız zararların
doğması ihtimali bulunan hallerde, idari başvuru yollarının tüketilme-
den de başvuru kabul edebileceği cümlesi eklenmiş;
29
metin bu şekil-
de kanunlaşmıştır. Eklenen cümle, başvuruya getirilen şartın olumsuz
etkilerini ortadan kaldırmak için atılmış bir adım olsa da “telafisi güç
veya imkansız zararların doğması ihtimali” ibaresinin muğlak ve yo-
ruma açık yapısı nedeniyle kamu denetçisinin denetiminin zamanında
yapılmasını ne kadar sağlayabileceği tartışmalıdır.
Kamu denetçisine başvuru için getirilen idari başvuru yollarının
tüketilmesi şartını gerçekleştirebilmek için İYUK 11. maddede düzen-
lenen üst makama başvuru yolunu tüketmeleri gereğini doğuracaktır.
11. madde, ilgililerinin dava açılmadan önce, dava açma süresi içinde,
üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan idari
işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem
yapılmasını isteyebileceklerini düzenlemektedir. Üst makama başvu-
ru, dava açmak için dahi zorunlu bir idari başvuru yolu olmamasına
rağmen, kamu denetçisine başvurabilmek için tüketilmek zorunda
olunan bir yol halini almıştır. Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunun
İYUK’ta düzenlenen idari başvuru yollarının tüketilmesini araması
ve üst makama başvurunun da İYUK’ta düzenlenen bir idari başvuru
yolu olması nedeniyle kamu denetçisine başvurmak, dava açmaktan
27
Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu Tasarısı ile Avrupa Birliği Uyum Komisyonu ve
Anayasa Komisyonu Raporları, 1/ 626, Yasama Dönemi: 242, Yasama Yılı: 2, s. 37.
28
Anayasa Komisyonu Raporu 2012, s.43.
29
Anayasa Komisyonu Raporu 2012, s. 59.