312 / 497
TBB Dergisi 2014 (114)
Zeynep MÜFTÜOĞLU HOŞ
311
Kanunda düzenlendiği ve ilerleme raporlarında da eleştirildiği
üzere kamu denetçilerinin re’sen harekete geçerek idarenin işleyişi ve
neden olduğu ihlaller hakkında inceleme yapma yetkisi bulunmama-
sı, kurumun ihlallerin giderilmesi amacı ile çelişmektedir. Kimsenin
şikayet konusu yapmadığı fakat denetçinin, örneğin medya organları
yoluyla haberdar olduğu bir durum hakkında inceleme yapma yetkisi
sağlanması, ihlallerin giderilmesinde etkinliği arttıracağından kuru-
mun getiriliş amacına da uygun düşecektir.
34
Ülkemizde, mevcut denetim sistemlerinden pek çoğunun sağlıklı
ve tarafsız uygulanamadığı açıktır. İdarenin eylem, işlem ve tutumla-
rının neden olduğu insan hakları ihlallerini engellemek için getirilen
kamu denetçiliği kurumunun sayılan tartışmalı yönleri, bu kurumun
da ülkemizde ne kadar sağlıklı işleyebileceği konusunda şüphe uyan-
dırmaktadır.Kamu denetçiliği kurumunun ihlalleri ortadan kaldır-
mayı sağlayacak incelemeler yapmak yerine tıkanması halinde sadece
zaten düzgün işlemeyen denetim sistemine bir kol daha eklemiş ola-
caktır.
35
Bu nedenle 2013 yılının mart ayından itibaren faaliyet başla-
mış olan kamu denetçiliği kurumunun yapılan eleştiriler ve uygula-
mada ortaya çıkan aksaklıklar göz önünde tutularak, sağlam temeller
üzerine kurulması gerekmektedir.
SONUÇ
İdarenin, faaliyetlerini yürütürken hukuka ve hakkaniyete aykı-
rı işlemler yapması durumunda, bu işlemlerin denetlenmesi ve ay-
kırılıkların giderilmesi, hukuk devleti ilkesinin sağlanması ve insan
haklarının korunması bakımından büyük önem arz etmektedir. İdari
işlemlerde meydana gelen hukuka ve hakkaniyete aykırılıkların gi-
derilebilmesi için düzgün işleyen bir denetim mekanizmasına ihtiyaç
duyulmaktadır. Bu denetim mekanizması, idari başvuru yolları ile
idarenin kendi içinde yürütülebileceği gibi, bağımsız ve tarafsız yargı
organlarınca yapılacak yargısal denetim ile de sağlanabilir. Bu yollara
ek bir alternatif olarak, ülkemizde 2013 yılının mart ayından bu yana
34
Sağlam s. 37.
35
İbrahim Uğur Esgün, “Ombudsman Kurumunun Türkiye İçin Gerekliliği Üzerine
Değerlendirme”,
Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
, S.45, C. 1-4, 1996, s.
270.