81 / 497
Eşlerin Paylı Mülkiyetleri
80
1. GENEL OLARAK PAYLI MÜLKİYET
A. Eşya ve Mülkiyet Kavramı
Mülkiyet hakkı kavramı, kanunlarda tanımına yer verilmeyen an-
cak TMK md. 683’te bu haktan doğan yetkilerin belirlendiği bir temel
haktır. Maddeye göre;
“ Bir şeye malik olan kimse, hukuk düzeninin sınırları içinde, o şey üze-
rinde dilediği gibi kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma yetkisine sa-
hiptir.
Malik, malını haksız olarak elinde bulunduran kimseye karşı istihkak da-
vası açabileceği gibi, her türlü haksız el atmanın
önlenmesini de dava ede-
bilir.”
Maddeden de anlaşıldığı üzere, bu hak, eşya sahibine hakkın ko-
nusu olan şeyden kullanma, yararlanma ve malı tüketme yetkileri gibi
geniş yetkiler sağlayan bir haktır.
Kanunun sağladığı bu yetkileri iki grupta toplamak mümkündür.
Eşyada, TMK. md.683 f.I’de öngörülen ve hukuk düzeni sınırla-
rı içerisinde dilediği gibi “kullanma, yararlanma ve tasarrufta (Jus
abtendi)
1
bulunma yetkileri “olumlu yetkiler” ; TMK. md. 683 f.II’de
öngörülen ve eşyayı haksız olarak elinde bulunduranlara karşı istih-
kak davası açabilme ve her türlü haksız el atmanın önlenmesini iste-
yebilme yetkileri ise “olumsuz yetkiler” olarak adlandırılmaktadır. Bu
ikinci gruptaki yetkileri Sirmen
2
“koruyucu yetkiler” olarak adlandır-
maktadır.
Mülkiyet hakkının konusunu eşya oluşturur. Eşya, değişik açılar-
dan ayrımlara tabi tutulabilir. Bunlardan birisi de eşyanın yapısı ve
kullanılış şekli açısından yapılan basit eşya (yalın eşya) veya birleşik
eşya ayrımıdır.
Eşya kendi başına bir bütün oluşturuyorsa, buna “basit eşya” de-
nir.
3
Basit eşya dışında, kendi fiziki varlıklarını kaybetmeden birbirine
1
Tekinay/Akman/ Burcuoğlu/ Altop.: Eşya Hukuku, Cilt. 1, 5. Bası, İstanbul,
1989, syf. 478.
2
Lale Sirmen, Eşya Hukuku, Ankara 2013, syf. 264.
3
Jale Akipek/Turgut Akıntürk, Eşya Hukuku, İstanbul, 2009, syf. 46.