sayi115

TBB Dergisi 2014 (115)

Bülent ALTINSOY

lemek mümkün görünmemektedir. Bu bağlamda AİHM içtihatları

doğrultusunda din özgürlüğü kamu düzeni, kamu güvenliği, kamu

menfaatleri ve başkalarının hak ve özgürlüklerini koruma amacıyla

sınırlandırılabilir niteliktedir.

Ancak, hiç şüphesiz bu sınırlamalar

demokratik toplum düzeniyle örtüşmeyen durumlarda söz konusu

olmayacaktır.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin mahkûmlardan gelen din

özgürlüğünün ihlali iddialarına yönelik olumlu bir yaklaşımda bu-

lunduğu pek söylenemeyecektir.

Mahkeme’nin bu konudaki genel

eğilimi mahkûmların içsel dünyasına hiçbir surette müdahale edile-

meyeceği, ancak inancın gereğinin yerine getirilmesine bazı hallerde

müdahale edilebileceği yönündedir.

Avrupa İnsan Hakları Komisyonu’nun önüne gelen bir başvuru-

da hapishane yönetimi, Budist bir mahkûmun okuyucu kitlesi budist

olan bir dergide yayınlanmak üzere yazdığı makaleyi dergiye gönder-

memiştir. Başvurucu, makaleden hiçbir surette gelir sağlamadığını,

makalesinin yayınlanmasının dindaşları ile arasında ilişki kurulma-

sını sağladığını ve bu durumun da budist dininde bir ibadet şekli ol-

duğunu iddia etmiştir. Komisyon, hapishane yönetiminin mahkûmla

iletişim kurması için budist bir din adamı arayışı noktasında samimi

gayretlerinin olduğundan, bunu temin edemedikleri için başvurucu-

ya her hafta budist dindaşlarına fazladan bir mektup yazma hakkı ta-

nıdıklarından ve ayrıca budizm dininin uygulanmasında dindaşlarla

haberleşmenin bir gereklilik olduğunun kanıtlanamadığından bahisle

9. maddede düzenlenen düşünce, vicdan ve din özgürlüğünün ihlal

edilmediğine karar vermiştir.

AİHK bu kararında 9. maddenin ihlal

edilmediğine karar vermesine rağmen haberleşme özgürlüğüne iliş-

kin yaptığı değerlendirmede ihlal kararı vermiştir.

Söz konusu başvurudaki olay açısından ifade özgürlüğü anlamın-

da bir değerlendirme yapmak da mümkündür. Günümüz dünyasında

özgür ve demokratik bir devlet sisteminin en temel göstergelerinden

Hande Seher Demir, Türkiye’de Din ve Vicdan Özgürlüğü, Adalet Yayınevi,

Ankara, 2011, s. 94

Zühtü Arslan, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde Din Özgürlüğü, Liberal

Düşünce Topluluğu, Ankara, 2005, s.51

Silver ve diğerleri/Birleşik Krallık, Baş. No. 5947/72, 25.03.1983; Osman Doğru,

İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi İçtihatları, Legal Yayıncık, İstanbul, 2004, s.

571-596