sayi115

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Mahkûmların Özel Hayatı

Campbell-Fell/Birleşik Krallık davasında

AİHM tutuklu veya

hükümlü ile avukatı arasındaki yazışmalarla ilgili hususları kapsamlı

bir incelemeden geçirmiştir. Mahkeme’ye göre, bir tutukluyla avuka-

tı arasındaki yazışmalara sağlanan özel koruma nedeniyle, avukatın

tutukluya yazdığı mektubun cezaevi yetkililerince açılabilmesi, an-

cak içinde olağan denetim yöntemi ile ortaya çıkmayacak yasa dışı bir

şeylerin bulunduğu konusunda benimsenebilir bir kuşkunun varlığı

durumunda olanaklıdır. Bu durumda bile mektup gönderildiği kişi-

nin önünde açılmalı, içerisinde sakıncalı bir nesne saptanmayınca,

yöneticilerce okunmadan ilgilisine verilmelidir. Ancak, tutuklu ile

avukatı arasındaki yazışmaların içeriğinin cezaevinin veya başkaları-

nın güvenliğini tehlikeye atması veya başlı başına bir suç oluşturması

durumunda yazışmalara müdahalenin mümkün olabileceği belirtil-

mektedir. Mahkemece avukat-müvekkil ilişkisinin gerektirdiği gizli-

liğe saygı gösterme gereksiniminin, bu hakkın kötüye kullanılma ola-

sılığından çok daha önemli olduğu gerekçe gösterilerek somut olayda

m.8’in ihlal edildiğine karar verilmiştir.

Avukatla yazışmaların salt olarak engellenmesi değil, geç ulaştı-

rılması da bu kapsamda özel bir koruma rejimine tabi tutulmuştur.

Mahkeme, cezaevi disiplinini bozucu hareketleri nedeniyle çeşitli

yaptırımlara maruz bırakılan ve bu hususa ilişkin avukatına yazdığı

şikâyet mektuplarının yirmi gün geç ulaştırılmasından şikâyetçi olan

başvurucunun haberleşme hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir.

AİHM içtihatlarına göre mahkûmlara avukatlarıyla olan mektup-

laşmalarında sağlanan özel koruma idari makamlar, mahkemeler ve

özellikle de AİHM nezdinde yaptığı yazışmalarda da sağlanmalıdır.

Nitekim 1996 tarihinde Avrupa Konseyi nezdinde kabul edilen Avru-

pa İnsan Hakları Mahkemesi Önündeki Yargılama Sürecine Katılan

Kişilere İlişkin Avrupa Sözleşmesi, mahkûmların AİHM’ye yaptığı

başvuruları uluslararası ölçekte koruma altına almaktadır.

Campbell-Fell/Birleşik Krallık, Baş. No. 7819/77, 28.06.1984

McCallum/Birleşik Krallık, Baş. No. 95111/81, 30.08.1990

Sözleşmenin AİHM nezdinde yapılan başvuruları korumayı amaçlayan 3.

maddesi şu şekildedir;

1. Âkit devletler, bu Sözleşmenin l inci maddesinin l inci fıkrasında sayılan kişile-

rin, Mahkeme ile serbestçe yazışma hakkını tanırlar.

2. Tutuklular açısından bu hakkın kullanılmasında özellikle şunlar uygulanır:

a. Yazışmaları gereksiz gecikmeye mahal vermeden ve değiştirilmeden gönderilir

ve muhatabına teslim edilir.

b. Bu kişiler hakkında, olağan yollardan Mahkemeye gönderdikleri bir yazı dola-