sayi115

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Mahkûmların Özel Hayatı

biri olarak kabul edilen bilgi ve kanaati açıklama özgürlüğünün,

bazı

durumlarda mesleki hassasiyete sahip olması gereken memur ve yar-

gıçlara

dahi tanındığını düşünürsek, somut olayda başvurucu olan

mahkûma tanınmaması kabul edilebilir görünmemektedir.

Komisyonun önüne gelen bir diğer başvuruda önceden Yahudi

olup sonradan budizmi benimseyen başvurucu, sakal bırakmasının,

yoga yapmasının ve tespih kullanmasının yasaklanmasıyla dini ve-

cibelerini yerine getirmesinin engellendiğini iddia etmektedir. İddi-

alar karşısında Komisyon, başvurucunun sakal bırakmasının engel-

lenmesinin tanınmasını kolaylaştırması, yoga yapmasının ve tespih

kullanmasının yasaklanmasının ise hapishane disiplininin sağlanma-

sı açısından gerekli olduğuna hükmedip, söz konusu sınırlamaların

9. maddenin 2. fıkrasına uygun nitelikte olduğuna karar vermiştir.

İhlal kararı verilmemesine rağmen Komisyon kararının satır araların-

da, yoga yapılmasının ve tespih kullanılmasının hapishane düzenini

bozmadıkça serbest bırakılması gerektiğine ilişkin düşülen şerh, uy-

gulamacılara sınırlama amaçları noktasında tanınan takdir yetkisinin

kapsamını göstermesi açısından önemli bir noktaya işaret etmektedir.

AİHM’ye göre, cezaevi yetkilileri, özgürlüklerinden yoksun bı-

rakılan kişilerin dini gereksinimlerini yerine getirebilmelerine ve bu

gereksinimlerin yansıması niteliğindeki dini ayinlere katılabilme-

lerine izin vermelidir. Ayrıca, taraf devletler de iç hukuk düzeninde

mahkûmların dini ayine katılmasına ve ruhani rehberliğe erişimine

izin verilmesini güvence altına alan hükümleri koymakla yükümlü-

dür.

Bu konuya ilişkin olarak Poltoratskiy/Ukrayna kararı

önemli

bir örnek teşkil etmektedir. Cinayet suçundan dolayı önce idam ce-

zasına çaptırılan ve daha sonra bu cezası ömür boyu hapse çevrilen

başvurucu, cezaevinde kendisini bir rahibin ziyaret etmesine izin

verilmediğinden ve bu suretle din özgürlüğünün ihlal edildiğinden

şikâyetçidir. Başvurucunun belli bir tarihe kadar rahip tarafından zi-

yaret edilmediğini ve haftalık dini ayinlere katılamadığını tespit eden

Monica Maccoveı, İfade Özgürlüğü, İnsan Hakları El Kitapları, No.2, s.9

Kayasu/Türkiye, Baş. No. 64119/00, 13.11.2008

X/Avusturya, Baş. No.1753/63, 15.02.1965

Jim Mudock, Düşünce, Vicdan ve Din Özgürlüğü, İnsan Hakları El Kitabı, Sayı 9,

s.38

Poltoratskiy/Ukrayna, Baş. No. 38812/97, 29.04.2003; ayrıca bkz. Kuznetsow /

Ukrayna Baş. No. 39042/97, 20.04.2003