TBB Dergisi 116.Sayı

TBB Dergisi 2016 (116)

Mahmut ŞEN

181

Mahkeme, adil yargılanma hakkının ihlal edilip edilmediğine

ilişkin denetim yaparken, Sözleşme’nin amacının kişi haklarını teorik

olarak saymak olmadığını, somut ve etkili olarak korumak olduğunu

belirtmektedir. Bu korumayı sağlayabilmek için AİHM, adil yargılan-

ma hakkı açısından, devletin bir dizi hukuki eylemi, mahkemelerin

yetkisi dışına çıkarması, mahkemenin denetim yetkisini kısıtlaması

veya bazı kişi kategorilerini her türlü sorumluluktan muaf tutması

gibi tasarrufların, demokratik bir toplumda hukukun üstünlüğü ilkesi

ve Sözleşme’nin 6. maddesi ile çeliştiğini ifade etmektedir

. Bu neden-

le, devlet organlarının hukuki tasarruflarına karşı etkili bir hukuki ko-

ruma sağlayabilecek bir yargı sisteminin varlığı, hukukun üstünlüğü

ilkesi ile sıkı sıkıya bağlı olan adil yargılanma hakkının ayrılmaz bir

parçasıdır

. Bu hak kanunla kurulmuş bir mahkemeye başvuru hak-

kının yanında savunma hakkı, avukattan yararlanma hakkı, isnat ve

yükümlülüklerden haberdar edilme hakkı, tam ve zamanında aleni

duruşma hakkı, isnatlara karşı beyanda bulunma, karşı tarafın tanık-

larını sorgulayabilme ve delil sunabilme hakkı gibi başkaca temel hak-

ları da bünyesinde taşır. Şüphesiz avukattan yararlanma hakkı, aleni

duruşma, tez ve savunmalarını kanıtlamak için delil ileri sürebilme,

bu deliler vasıtasıyla uyuşmazlığın esasını inceletebilme, masumiyet

karinesi gibi usuli haklar sadece ceza yargılamasının konusu olmayıp

idari yargı yerleri açısından da bağlayıcı niteliktedir

Son yıllarda, Türk kamu yönetimi sisteminde, tipik olarak bir idari

işlemin konusu olması gereken, belli bir yerdeki kamu görevinin veya

ünvanın sona erdirilmesine ilişkin bazı hukuki tasarrufların, kanun

ya da kanun hükmünde kararnameye konu edildiği gözlenmektedir.

Bu tür uyuşmazlıklarda, idari yargı yerlerince bazen sadece şekil-usul

denetimi yapılmak suretiyle idari işlemin ünvanı sona erdiren yasama

tasarrufuna uygun olarak tesis edilip edilmediği hususu incelenmekte

ve işlemin ‘’sebep ve maksat’’ unsurları yönünden bir irdeleme yapıl-

mamaktadır. Bazı durumlarda ise, kanun veya kanun hükmünde ka-

AİHM, Fayed-Birlesik Krallık, Başvuru no:17101/90, 21 Eylül 1994, para. 13,

, erişim tarihi: 11.04.2014

Guillermo A. O’Donnel, Why the Rule of Law Matters?, Journal of Democracy,

volume 15, 2004, s. 32-46

Müslüm Akıncı, İdari Yargıda Adil Yargılanma Hakkı, Turhan Kitabevi, Ankara,

2008, s.134.