TBB Dergisi 116.Sayı

TBB Dergisi 2016 (116)

Mahmut ŞEN

185

düzenlenen adalete erişim hakkı ile 13. maddesinde düzenlenen ulu-

sal bir makama başvuru hakkı, kişilerin temel hak ve hürriyetlerinin

ihlal edildiği yönündeki şikayetlerinin esasını inceleyip karara bağla-

yacak ve ihlalin tespiti halinde uygun bir giderim yolu sunacak bir iç

hukuk yolunun varlığını zorunlu kılmaktadır. Bu kapsamda iç hukuk-

taki başvuru makamları, ihlal iddiasının gerçekliğini tespit edebilmek

için her türlü araştırma, inceleme ve soruşturmayı yapabilecek yetki

ve donanımda olmalı ve ihlalin tespiti halinde mümkün olduğu ka-

dar hızlı bir şekilde uygun giderim imkanları sunabilmelidir. Başvuru

yollarının yeterliliği ve etkinliği olarak adlandırılan bu ilkeye göre, ih-

lalin giderilmesi için öngörülen yollar hukuken olduğu kadar, pratikte

de mevcut olmalı ve başvurular, devlet organları ve yetkililerinin ey-

lem ya da ihmalleriyle engellenmemelidir

Mahkemece başvuru ve dava yollarının etkili ve yeterli olup olma-

dığı yönünde değerlendirme yapılırken, ihlale karşı iç hukukta öngö-

rülen bütün idari başvuru ve dava yolları birlikte değerlendirilmekte

ve başvuru merciinin mutlaka yargısal nitelikte olması bir şart olarak

ileri sürülmemektedir

. Bununla birlikte, başvuru makamlarının yet-

kileri ve sağladığı güvenceler, başvuru yolunun etkili olup olmadığı-

nın tespitinde dikkate alınmaktadır. Buna göre, yargı dışı makamların

başvuru yolu olarak öngörüldüğü durumlarda, bu makamlar ihlale

neden olan kurumdan bağımsız olarak örgütlenmeli, uyuşmazlığın

çözümünde yeterli ve etkili olmalıdır

. Başvuru makamı, uyuşmaz-

lığın esası hakkında makul süre içerisinde karar verebilecek yetkinlik

ve donanımda değil ise, 13. maddede düzenlenen güvenceleri sağladı-

ğından bahsedilemez.

AİHM’ne göre, iç hukuktaki başvuru mercii, hak ihlaline neden

olduğu iddia edilen kararın veya uygulamanın esasını inceleyebilecek,

gerektiğinde hak ihlalini makul bir süre içerisinde ortadan kaldırabi-

lecek veya hukuki sonuçlarını askıya alabilecek, ihlal sona ermişse za-

rarın tazmini dahil, hukuki her türlü tatmin yollarına hükmedebilecek

AİHM, Beaumartin –Fransa, Başvuru no:15287/89, 24 Kasım 1994, para. 37,

, erişim tarihi: 11..03.2014

AİHM, Beaumartin –Fransa, Başvuru no:15287/89, 24 Kasım 1994, para. 37,

, erişim tarihi: 11..03.2014

AİHM, Beaumartin –Fransa, Başvuru no:15287/89, 24 Kasım 1994, para. 38,

, erişim tarihi: 11..03.2014