184 / 449
TBB Dergisi 2016 (116)
Mahmut ŞEN
183
Bununla birlikte, adalete erişim hakkının sınırlanması hususun-
da ulusal makamların sahip olduğu takdir yetkisi kullanılırken, temel
hakların sınırlandırılmasına ilişkin temel ilke ve kurallara uyulma-
lıdır. Buna göre, sınırlamanın amacının meşru ve sınırlama için baş-
vurulan aracın, demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun ve
hakkın özünü zedelemeyecek nitelikte olması gerekir. Dolayısıyla,
adalete erişim hakkı, adalet sisteminin düzenli işlemesi, idari istik-
rarın ve mahkemeye başvuracak kişiler açısından hukuki belirliliğin
sağlanması, kamu düzeni ve kamu yararının korunması gibi meşru
amaç ve somut gerekçelere dayalı olarak, dava açabilmek için süre,
harç ve dava dilekçesi için belli şekil şartları öngörmek suretiyle, hak-
kın özünü zedelemeyecek ölçüde sınırlandırılabilir
8
.
Sınırlamanın amacı kamu hizmetinin daha iyi sunulması olarak
belirtilse dahi, başvurulan araçlar adalete erişim hakkının özüne do-
kunacak ve ilgililerin sahip olduğu bu hakkın kullanılmasını zorlaştı-
racak tarzda belirlenmiş ise, demokratik bir toplumda kabul edilebilir
bulunmamaktadır
9
. Başka bir deyişle, mahkemeye erişim hakkının
düzenlenmesi, adaletin iyi işleyişi amacından sapıp, uyuşmazlıkların
yetkili mahkeme tarafından esastan incelenmesinin önünde bir çeşit
engel oluşturduğunda, söz konusu hakkın ihlal edildiği kabul edil-
mektedir
10
.
İç hukukta ister somut bir norma dayanarak, isterse devlet organ-
larının tutum ve davranışları nedeniyle uyuşmazlıkların bir yargı or-
ganı tarafından denetlenmesi olanağı ortadan kaldırılıyorsa AİHM,
devletin mahkemeye erişim hakkını AİHS’nin 6. maddesi’nin gerekle-
rine uygun bir şekilde düzenleme yükümlülüğünü yerine getirmeye-
rek bu alanda kendisine tanınan takdir hakkını aştığı sonucuna var-
maktadır
11
.
http://hudoc.echr.coe.int, erişim tarihi: 15.03.2014
8
AİHM, Philis- Yunanistan, Başvuru no: 12750/87, 27 Ağustos 1991, para. 59,
http://hudoc.echr.coe.int, erişim tarihi: 15.03.2014
9
Legal Digest of International Fair Trial Rights, OSCE Office for Democratic Insti-
tutions and Human Rights 2013, s.43
10
AİHM, Canete De Goni- İspanya, Başvuru no:55782/00, 15 Ekim 2002, para..36,
http://hudoc.echr.coe.int, erişim tarihi: 10.03.2014
11
AİHM, Bakan -Türkiye, Başvuru no:50939/99, 12 Haziran 2007, para. 21, http://
hudoc.echr.coe.int, erişim tarihi: 15.03.2014