188 / 449
TBB Dergisi 2016 (116)
Mahmut ŞEN
187
liye gerekli usuli güvencelerin sağlanmış olması ve davacının her bir
talebinin içeriğinin tartışılmış ve gerekçeleriyle birlikte reddedilmiş
olması halinde, daha az yoğun bir yargısal denetimin mümkün ol-
duğu belirtilmektedir
22
. İdari işlemin tesis aşamasında bu hususlara
riayet edilmemişse, mahkemeden uyuşmazlık konusu hakkın niteliği
ve başvurunun hukuki dayanakları da dikkate alınarak, şikayet konu-
su yapılan her bir hususun esası hakkında gerekçeli hüküm kurması
beklenmektedir. Bu durum doğal olarak mahkemenin, uyuşmazlık
konusu ihlal iddiasını tüm yönleriyle araştırabilmesini gerekli kıl-
maktadır. İdari işlemin belli unsurlarındaki hukuka aykırılık iddia-
sını inceleyebilen mahkemenin, diğer unsurlarını yasa hükmü veya
işin icaplarına nedeniyle değerlendirememesi halinde, adalete erişim
hakkının tam olarak sağlandığı söylenemez
23
. Dolayısıyla, idari yargı
yerinin hak ihlali iddiasını tüm yönleri ile araştırıp karar verememesi,
idari işlemin bazı unsurları üzerinde kanunun açık hükmü nedeniy-
le inceleme yapamaması hali, adil yargılanma hakkının ihlali olarak
kabul edilmektedir
24
. Yine, mahkemeye başvuru hakkının kanunla
kısıtlanması, yargı yetkisinin bazı dava türlerinde sınırlı olması, örne-
ğin yürütmenin durdurulması gibi tedbir kararlarının verilememesi,
mahkemenin uyuşmazlığın esasına ilişkin hüküm kuramaması, mah-
kemece kanunda öngörülen sürede süreli ve acil işlere karar verileme-
mesi, hükmün aynen veya hiç infaz edilmemesi hallerinde de mah-
kemeye erişim hakkının ihlal edildiğine karar verilmektedir
25
. Buna
ek olarak AİHM, idarenin takdir yetkisinin sadece yasada belirtilen
şartlara uygun olarak kullanılıp kullanılmadığıyla sınırlı bir deneti-
min, Sözleşme’nin 6. maddesindeki korumayı sağlayamadığına karar
vermiştir
26
. Yine, uyuşmazlığı sadece Anayasaya uygunluk açısından
22
A
İHM, Sigma Radio Televizyon- Kıbrıs, Başvuru no: 32181/04, 21 Temmuz 2011,
para. 154
AİHM, Potocka ve diğerleri -Polonya, Başvuru no: 33776/96, 4 Ekim 2001, para.
55.
23
AİHM, Tsfayo – Birleşik Krallık, Başvuru no: 60860/00, 14 Kasım 2006, para. 48,
http://hudoc.echr.coe.int, erişim tarihi: 05.03.2014
24
Philip Alston,Mara R. Bustelo,James Heenan,The EU and Human Rights, Oxford
University Press, 1999, s.188
25
AİHM, Kutic- Hırvatistan, Başvuru no: 48778/99, 01 Mart 2002 ,para. 25 – 32,
http://hudoc.echr.coe.int, erişim tarihi: 05.03.2014
26
AİHM, Obermeier –Avusturya,Başvuru no:11761/85, 28 Haziran 1990, para. 70,
http://hudoc.echr.coe.int, erişim tarihi: 05.03.2014