298 / 449
TBB Dergisi 2016 (116)
Mustafa ŞAHİN
297
ödemelerin yapılmasına ilişkin taleplerini “ancak” meslek birlikleri
aracılığı ile dile getirebileceği yönünde düzenlenmişti
14
. Halbuki bu
durum, Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararının, “esasın incelenmesi”
başlığı altında başvuru kararında da belirtildiği üzere: “ mahallerde
kullanılan veya iletimi yapılan eser, icra, fonogram, yapım ve yayınlar
üzerinde hak sahibi olan ve üyesi olduğu meslek birliğine yetki belgesi
veren kişilere, bunların kullanımı ya da iletiminden kaynaklanan öde-
meleri talep hakkının tanınmayarak bu yetkinin yalnızca üye olunan
meslek birliğine verilmesinin, hak sahiplerin Türk mahkemeleri önün-
de bizzat dava açamamalarına yol açtığı ve bireysel hak arama hürri-
yetini kısıtladığı” gerekçesi ile söz konusu hükmün Türkiye Cumhuri-
yeti Anayasası’nın 36. Maddesinde belirtilen “hak arama hürriyeti” ile
bağdaşmadığı açıkça görülmektedir
15
.
II. ANAYASA MAHKEMESİ’NİN KARARI VE MESLEK
BİRLİKLERİNE ETKİSİ
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun
“İşaret, ses ve/veya görüntü taşı-
yıcılarının umuma açık yerlerde kullanılması
” başlıklı, 41. maddesi, 3 Mart
2004 Tarih ve 5101 Sayılı Kanun’un 11. Maddesi ile “
Umuma açık mahal-
lerde eser, icra, fonogram, yapım ve yayınların kullanılması ve/veya iletilmesi-
ne ilişkin esaslar
” başlığıyla değişikliğe uğramıştır. Mevcut haliyle mad-
de 13 fıkradan oluşmaktadır. FSEK m. 41/12, şu hükmü düzenlemekte
idi: “
Mahallerde kullanılan ve/veya iletimi yapılan eser, icra, fonogram, yapım
ve yayınlar üzerinde hak sahibi olan gerçek veya tüzel kişiler, bunların kulla-
nımına ve/veya iletimine ilişkin ödemelerin yapılmasını ancak yetki verdikleri
meslek birlikleri aracılığı ile talep edebilirler. Sinema eserleri bakımından bu
fıkranın uygulanması zorunlu değildir.”
Anayasa Mahkemesi, 22 Haziran 2010 Tarih ve 27619 Sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanan, 2007/33 Esas ve 2010/48 Karar Sayılı hükmü ile,
FSEK m. 41’in 12. Fıkrasında geçen “ANCAK” kelimesini iptal etmiş-
tir
16
. İptal kararı ile birlikte, fıkrada
“…
ancak
yetki verdikleri meslek bir-
14
Güneş, s. 166.
15
Akın Beşiroğlu, Düşünce Ürünleri Üzerinde Haklar, APB Yayım, Ankara 1999, s.
135 ve devamında farklı ülkelerdeki hak izleme kuruluşlarını değerlendirmektedir.
16
İptal kararı, oy çokluğu ile verilmiş olmakla birlikte karşı oy kullanan üyeler mad-
denin anayasa aykırı olduğunu, hatta cümlenin tamamının iptalini istemişlerdir.
Karşıoy gerekçesinde çoğunluk görüşüne katılmayan üyeler, “… tümcede yer