445 / 449
Bireysel Başvuru İncelemesinde Anayasaya Uygunluk Denetimi Sorunu ve İnsan Hakları ...
444
2- Anayasa Mahkemesi Kararlarından Kaynaklanan Hak-
İhlallerine Karşı da Bireysel Başvuru Hakkının Tanınması
Gerekçesi:
Anayasa Mahkemesi,
“parti kapatma”
,
“Yüce Divan”
,
“doku-
nulmazlık itirazları”
gibi norm-yargısı dışında kalan işlere de bak-
maktadır. Mahkemenin bu davalarda kurduğu kararların yol aç-
tığı hak-ihlalleri konusunda bireysel başvuru yolu kapalıdır (6216
S.K.m.45/3). Anayasamız bu yönde bir istisna normu öngörmüş değil-
dir (Any.m.148/3). Esasen bu tür bir imtiyaza temel oluşturacak bir hu-
kuk argümanı da yoktur. Anayasa Mahkemesi gibi Yüksek Mahkeme
olan Yargıtay ve Danıştay kararlarına karşı tanınmayan -ki doğrusu
budur- bir istisnanın tanınmamış olması gerçeği de bizi aynı sonuca
götürür.
3- Sıfat Birleşmesinden Kaynaklanan İşlerde Yasaklılık ve
Tarafsızlık Problemlerinden Kaynaklanan Gerekçe:
Somut norm ve bireysel başvuru hakimliğinin aynı kişide birleş-
mesi, işe bakma yasağını oluşturabilir. Mevcut modellemede bu var-
dır. Gerçekte bölüm hakimi, bölümde baktığı bireysel başvuru işine,
Genel Kurul aşamasında da bakmaktadır. Bu hal, binlerce yıllardan
bu yana süzülen tarafsızlık ve bağdaşmazlık usul ilkeleriyle telif olu-
namaz. Hem soyut norm denetimi ve hem de bireysel başvuru, biri
öbürüne feda edilemeyecek denli eş-değer kurumlardır. Sıfat birleş-
mesi, bu incelemelerde yaşanmaması gereken tasarruf ve fırsattan fe-
ragat anlamına gelir.
40
Bu iki misyonun organik ve fonksiyonel olarak
ayrılması, rasyonellik standardının da bir gereğidir.
4- Tarihsellik İçinde Yüksek Mahkememizin Ortaya Koyduğu
Pratikler ve İşleyişten Kaynaklanan Gerekçe:
1961 Anayasası ile yargı sistemimize giren Yüksek Mahkemenin,
anayasal misyonun dışında vesayet görevi gördüğü, bilinen bir ger-
çektir. Üstelik bu gerçeklik, uzak olmayan tarihe kadar sürmüştür.
41(40)
40
Yargı bağımsızlığı ve yargıç tarafsızlığı konusunda yoğun bir literatür vardır
(özellikle, Any.m.138, AİHM m.6 bağlamında hakim kavramı). Prof. Dr. Hakan
Pekcanıtez ve Arkd. age. s.206-239. Prof. Dr. Sibel İnceoğlu, Yargı Bağımsızlığı ve
Yargıya Güven Ekseninde Yargıcın Davranış İlkeleri, İst.2008.
41
Anayasa Mahkemesinin dış-etkili ve kendiliğinden vesayet pratikleri tarihi ve