TBB Dergisi 116.Sayı

Bireysel Başvuru İncelemesinde Anayasaya Uygunluk Denetimi Sorunu ve İnsan Hakları ...

446

5- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Modelinden

Kaynaklanan Gerekçe:

Bu noktada Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi örneği, olgunlaş-

mış bir modeldir. Türk-yapılanmasında bu modelden yararlanılabilir.

İnsan Hakları Mahkemesi Modelinin, Devlet Güvenlik Mahkeme-

sindeki kısmi dönüşüm vesilesiyle, Anayasa Komisyonu müzakerele-

rinde, 1999 tarihinde tarafımdan dile getirildiğine işaret edelim.

İnsan Hakları Mahkemesi Modeli; haklara, demokrasiye ve huku-

ka önemli bir katkı sağlayacak, belki de prototip olarak küresel mük-

tesebattaki özgün yerini alacaktır. Tabi bu fikrin tartışmaya ve ikmale

muhtaç çok yönleri vardır. Hiçbir yeni kurum, mükemmel olarak doğ-

maz…

Süreçlerin akılları, aktörlerin akıllarından daha üstündür…

VI. SONUÇ

Seçimlere bir yıldan az bir süre kala, Yüksek Mahkememizin se-

çim barajlarını gündeme alma girişiminin yerinde olup olmadığı

yeniden değerlendirilmelidir. Siyaset kurumunun oluşturacağı çö-

zümlerin bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanabilme zorlu-

ğu düşünüldüğünde (Any.m.67/7) bu tür gündemuyarlamalarının

siyaset, Bireysel Başvuru ve Anayasa Yargısı kurumları açısından

doğuracağı sakıncalar, öngörülemez belirsizlikte değildir. Konu,

doruk bir erk olan anayasa yargısı etiği açısından da sorunludur.

Yürürlükteki hukukumuz bakımından bireysel başvuru incele-

melerinde, ihlalin kaynaklandığı iddia olunan yasa kuralının ana-

Anayasa Komisyonun 14.6.1999 tarihli toplantısı. Çok boyutlu konuşmamın ilgili

bölümü şöyledir (aynen): “İnsan haklarına yönelik her türlü ihlalleri önlemek, bu

konudaki uyuşmazlıkları anayasaya ve evrensel standartlara göre karara bağla-

mak, idareye görüş bildirmek ve henüz oluşmuş özgürlükleri belirlemekle görevli

insan hakları mahkemesi kurulmuştur.” (Anayasa Komisyonu Tutanağı, 14.6.1999

tarih, s.39) Öneri, Devlet Güvenlik Mahkemesinden asker üyenin çıkarılması yö-

nündeki anayasa değişikliğinin komisyondaki müzakeresi sırasında dile getiril-

miştir. Sonradan Refah Partisi (özellikle merhum Erbakan), öneriyi benimseyecek

ve siyasal projesine alacaktır (Gelişme de bu yönde olmuştur). Bu makalede dile

getirilen öneri ile 1999 tarihindeki öneri arasında elbette ki büyük farklar bulun-

maktadır. Şu var ki zihin dünyamda “Türkiye İnsan Hakları Mahkemesi” fikri,

hayli erken dönemde filizlenmiştir.