203 / 453
Objektif Dava Birleşmesi
202
nın zorunlu unsurları; taraf, dava konusu ve dava sebebidir. Davanın
zorunlu unsurları, davaların aynılığını ya da farklılığını tespit etmede
rol oynar. Bu tespit ise örneğin, dava ve savunmanın değiştirilmesi
yasağı, kesin hüküm ve derdestlik bakımından önemlidir. Konumuz
açısından ise davanın zorunlu unsurları aynı yargılama içinde birden
fazla davanın olup olmadığının belirlenmesi bakımından önem taşı-
maktadır. Aynı yargılama içinde, bir dava birleşmesinin mevcut olup
olmadığı, davanın zorunlu unsurlarındaki çokluğun varlığına göre
belirlenecektir.
2
O halde söz konusu bu zorunlu unsurlarda bir çokluk
bulunması durumunda dava birleşmesi mevcut demektir. Söz konusu
çokluğun zorunlu unsurların sadece birinde dahi olması dava birleş-
mesinin gerçekleşebilmesi için yeterlidir.
3
Aynı yargılama sınırları içinde birden fazla bağımsız davanın bu-
lunması hali olarak nitelendirilen dava birleşmesini iki gruba ayırmak
mümkündür. Bunlardan birincisi davacı veya davalı ya da hem davacı
hem de davalı yanda bir taraf çokluğu olması sebebiyle doğan “
sübjektif
dava birleşmesi”
; diğeri ise aynı yargılama sınırları içinde ve taraflardan
birinin diğerine karşı birden fazla davasının bulunması halinden do-
ğan “
objektif dava birleşmesidir.”
4
I. OBJEKTİF DAVA BİRLEŞMESİ KAVRAMI
Objektif dava birleşmesi HUMK’un aksine HMK’da düzenlenmiş-
tir. HUMK m.43’te aynı davacının veya davacıların, birden çok davalı-
yı ihtiyarî dava arkadaşı olarak tek dava içinde talep yöneltmelerinin
şartları düzenlenmekteydi. Buna karşılık aynı davacının ya da dava-
cıların birden çok bağımsız talebini aynı davalıya karşı ileri sürmesi
olanağı ve şartları düzenlenmiş değildi.
5
Ancak hakkında doğrudan bir düzenlenmese olmasa da gerek
doktrin gerek Yargıtay HUMK m.3’teki düzenlemeden yola çıkılarak
objektif dava birleşmesini kabul ediyordu.
6
HUMK m.3, mahkemenin
2
Alangoya, 1999, s.27 vd.
3
Yavuz Alangoya / Kamil Yıldırım / Nevhis Deren Yıldırım, Medenî Usul Huku-
ku Esasları, Beta Yayınları, 8. Baskı, İstanbul 2011, s.128.
4
Alangoya, 1999, s.30. Aynı yönde; Sabri Şakir Ansay, Hukuk Yargılama Usulleri,
Güzel Sanatlar Matbaası, 7. Baskı, Ankara 1960, s.83, 129.
5
Bilge Umar, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, Yetkin Yayınları, Ankara 2011,
s.312.
6
Y. 10. HD. 30.12.1989, E. 1989/7274, K. 1989/9652; Y. HGK. 10.10.1990, E. 1990/4-