31 / 453
Türkiye’de Zihinsel veya Ruhsal Engellilerin “Zorla” Tedavisinin Eleştirisi
30
rı
41
yanında Türkiye Psikiyatri Derneği tarafından hazırlanan Psikiyat-
rik Hastaların Haklarını Koruma Yasa Tasarısı Taslağı İçin Öneri
42
’nin
de dikkate alınması gerekmektedir.
Her şeyden önce Hasta Hakları Yönetmeliği
43
hastalar arasında
herhangi bir ayırım gözetmeksizin birtakım düzenlemeler getirmekte-
dir. Dolayısıyla zihinsel veya ruhsal engellilerin diğer hastalarla kıyas-
landığında özel durumu bu yönetmelikte dikkate alınmamıştır. An-
cak konuyla ilgili şu an itibariyle temel düzenlemelerden birisi olması
nedeniyle ilgili hükümlerine burada yer verilmelidir. Yönetmeliğin
ilgili hükümleri, rıza olmaksızın tıbbi ameliyeye tabi tutulma başlığı-
nı taşıyan 22, hastanın rızası ve izin başlıklı 24 ile tedaviyi reddetme
ve durdurma başlıklı 25 inci madde hükümleridir. 22 nci madde hük-
mü hastanın rızası olmaksızın ve verdiği rızaya uygun olmayan bir
şekilde tedavisini yasaklamakta ancak kanunda belirtilen istisnaları
bunun dışında tutmaktadır. Dolayısıyla yukarıda yer verdiğimiz gibi
TMK uyarınca tehlikelilik kriterinin bulunduğu sonucuna varıldığın-
da ruhsal veya zihinsel engelli kişi zorla tedavi altına alınabilecektir.
Hastanın rızası ve iznine ilişkin 24 üncü madde hükmü ise, genel ve
ayrıntılı bir düzenleme olup hastanın rızasının alınamadığı durum-
larda kanuni temsilci, veli ya da vasinin rızasına başvurulabileceğini
düzenlemektedir. Bu hükümde de yine zihinsel ve ruhsal engellile-
re yer veren ayrı bir düzenleme bulunmamaktadır. Yönetmeliğin 25
inci madde hükmü ise, kanunen zorunlu olan haller dışında ve do-
ğabilecek olumsuz sonuçların sorumluluğu hastaya ait olmak üzere;
hastanın kendisine uygulanması planlanan veya uygulanmakta olan
tedaviyi reddetmek veya durdurulmasını istemek hakkına sahip oldu-
ğunu düzenlemektedir. Burada da yine zihinsel veya ruhsal engelliler
bakımından tehlikelilik durumunun bulunduğu sonucuna ulaşıldıysa
hastanın tedaviyi reddetme hakkına sahip olmadığı söylenebilir.
Söz konusu düzenlemelerden dikkate alınması gerektiğini düşün-
düğümüz Ruh Hekimliği (Psikiyatri) Meslek Etiği Kuralları zihinsel
veya ruhsal engellilerin zorla tedavisinde önemli ilkelere yer vererek
41
Ruh Hekimliği (Psikiyatri) Meslek Etiği Kuralları Türkiye Psikiyatri Derneği’nin
22.06.2002 tarihli 1. Olağanüstü Genel Kurulu tarafından kabul edilmiştir. www.
psikiyatri.org.tr, (Erişim tarihi: 11.08.2014).
42
www.psikiyatri.org.tr,(Erişim tarihi: 11.08.2014).
43
R.G. Tarih: 01.08.1998- Sayı: 23420.