28 / 453
TBB Dergisi 2015 (117)
Elvin Evrim DALKILIÇ
27
limatname olduğu belirtilmektedir.
36
Cumhuriyet dönemine gelindi-
ğinde ise zihinsel veya ruhsal engellilerin ayrı bir düzenleme konusu
yapılmadığı görülmektedir. Türkiye’de halen ayrı bir Ruh Sağlığı Ya-
sası bulunmamaktadır.
1982 Anayasası’nın “Kişi Hürriyeti ve Güvenliği” başlıklı 19 uncu
maddesi hükmü
“....toplum için tehlike teşkil eden bir akıl hastası, uyuştu-
rucu madde veya alkol tutkunu, bir serseri veya hastalık yayabilecek bir kişi-
nin bir müessesede tedavi, eğitim veya ıslahı için kanunda belirtilen esaslara
uygun olarak alınan tedbirin yerine getirilmesi; ... halleri dışında”
kimsenin
hürriyetinden yoksun bırakılamayacağını düzenlemektedir.
Zihinsel veya ruhsal engellileri de kapsayan temel düzenlemeler
olarak, 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun, 2828 sayılı Sosyal Hiz-
metler Kanunu gösterilebilir. Ayrıca zihinsel veya ruhsal engellilerle
ilgili maddelerin yer aldığı düzenlemeler arasında 5393 sayılı Belediye
Kanunu, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu, 5302 sayılı İl Özel
İdaresi Kanunu ile 2559 sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu yer al-
maktadır.
37
Söz konusu kanunlarda doğrudan zihinsel veya ruhsal en-
gellilerin zorla tedavisine ilişkin aşağıda da görüleceği üzere hüküm
bulunmamaktadır. Sadece 2559 sayılı Kanun’da bunların yakalanma-
sına ilişkin 13 üncü madde hükmü bulunmakta,
38
diğer düzenlemeler-
36
E. Ahşen Oktay, “Psikiyatride Hastanın Zorla Hastaneye Yatırılması Ve Tedavisi-
nin Hukuki Boyutu”,
www.turkhukuksitesi.com, s. 3, (Erişim Tarihi: 16.07.2014)
37
Metne işlenen kanunlar arasında dikkat edilecek olursa Türk Ceza Kanunu yer
almamaktadır. Şöyle ki inceleme konumuz zihinsel ve ruhsal engellilerin zorla
tedavisinin eleştirisine yönelik olup bunların suç işlemeleri halinde isnat yetenek-
lerinin sorgulanmalarına ya da hüküm giymelerine ilişkin değildir.
38
Madde 13- (Değişik: 3/8/2002-4771/10 md.)
Polis,
A) ...................................................................................
F) Bir kurumda tedavi, eğitim ve ıslahı için kanunlarla ve bu Kanunun uygulan-
masını gösteren tüzükte belirtilen esaslara uygun olarak alınan tedbirlerin yerine
getirilmesi amacıyla, toplum için tehlike teşkil eden akıl hastası, uyuşturucu mad-
de veya alkol bağımlısı serseri veya hastalık bulaştırabilecek kişileri,
G) .........................................................................
Yakalar ve gerekli kanunî işlemleri yapar.
Yakalanması belirli bir usule bağlanmış kişilerle ilgili kanun hükümleri saklıdır.
Yakalanan kişilerin kaçması veya saldırıda bulunmasının önlenmesi bakımından
kişinin sağlığına zarar vermeyecek şekilde her türlü tedbir alınabilir.
Yakalanan kişilere, yakalama sebebi herhalde yazılı ve bunun mümkün olmaması
hâlinde sözlü olarak derhal; toplu suçlarda ise en geç bu kişiler hâkim huzuruna
çıkarılıncaya kadar bildirilir.
Kişinin yakalandığı, istediği kanunî yakınlarına derhal bildirilir.