29 / 453
Türkiye’de Zihinsel veya Ruhsal Engellilerin “Zorla” Tedavisinin Eleştirisi
28
de ise belediye veya il yönetimlerine bakımları, tedavileri hususunda
yetki verilmektedir. Zihinsel veya ruhsal engellilerin “koruma altına”
alınması ve bir kuruma yatırılması ise Türk Medeni Kanunu’nun igi-
li maddelerinde yer almaktadır. Bu düzenlemeler dışında daha önce
de belirttiğimiz gibi yalnızca zihinsel ve ruhsal engellileri kapsamına
alan bir düzenleme bulunmamaktadır.
Her şeyden önce 5378 sayılı Kanun’un topluma dahil olma başlıklı
4/B maddesinde herhangi bir ayırım yapılmaksızın engellilerin toplum-
dan tecrit edilmeleri ve ayrı tutulmalarının önleneceği, diğer bireylerle
eşit koşullarda bağımsız olarak toplum içinde yaşamalarının esas ol-
duğu ve özel bir yaşama düzenine zorlanamayacakları hüküm altına
alınmaktadır. 2828 sayılı Kanun’un 4 üncü maddesine göre ise
, ihtiyacı
olan, engelli ve yaşlıların hayatlarını sağlık, huzur ve güven içinde sürdürmesi,
ihtiyacı olan engellilerin toplum içinde kendi kendilerini idare edebilecek ve üret-
ken hale gelebilecek şekilde bakım ve rehabilitasyonlarının yapılması, bunlardan
tedavisi mümkün olmayanların sürekli bakım altına alınması amacıyla gerekli
her türlü tertip ve tedbir alınır.
Yine aynı Kanun’da tüm engelli gruplarını
kapsayacak şekilde bunların sosyal hizmetlerden yararlandırılmasına
ilişkin esasların bir yönetmelikle düzenleneceği 26 ncı maddede düzen-
lenmektedir. Nitekim bu hükme dayanarak Sosyal Hizmet Merkezleri
Yönetmeliği
39
çıkarılmıştır. Ayrıca bunlara Ruhsal ve Zihinsel Engellile-
re Hizmet Verecek Özel Bakım Merkezlerinin Özellikleri Genelgesi ile
Engellilerin Koruma Altına Alınması, Kısıtlanması ve Vesayet Altına
Alınması Genelgesi de eklenmelidir. Zorla tedavi hususunda söz konu-
su düzenlemelerde özel bir hüküm bulunmamaktadır. Sadece Aile ve
Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın 2007 tarihli Engellilerin Koruma Altına
Alınması, Kısıtlanması ve Vesayet Altına Alınması Genelgesi’nde zihin-
sel ve ruhsal engellilerin koruma ve bakım altına alınması için Türk
Medeni Kanunu (TMK) hükümlerine göre karar alınması gerekliliği
tekrarlanmaktadır. Bugün uygulamada TMK hükümlerinin titizlikle
dikkate alınarak uygulandığına ilişkin sağlıklı bir verinin bulunduğu-
nu söylemek mümkün görünmemektedir.
TMK madde 405 hükmüne göre,
akıl hastalığı veya akıl zayıflığı se-
bebiyle işlerini göremeyen veya korunması ve bakımı için kendisine sürekli
yardım gereken ya da başkalarının güvenliğini tehlikeye sokan her ergin kısıt-
39
R.G. Tarih: 09.02.2013- Sayı: 28554.