415 / 453
Uluslararası Adalet Divanı’nın Yargı Yetkisi ve Yargı Yetkisini Genişletme Çabalarının Eleştirisi
414
Münferit olay açısından Divan’ın hangi hukuk normunu uygu-
layacağını seçmekte serbest olduğu ve dolayısıyla yetki aşımı içeren,
yahut hukukî temelinin olmadığını düşündüğü Güvenlik Konseyi ka-
rarlarının dava konusu olaya uygulamamaya karar verebileceği doğ-
rudur.
197
Ancak, Divan’ın çekişmeli yargı yetkisi kapsamında verdiği
kararların yalnızca tarafları bağladığı ve tarafların dışında bir sonuç
doğurmadığı hatırlanırsa, Divan’ın Güvenlik Konseyi veya Genel Ku-
rul kararını, hangi sebeple olursa olsun, uygulanmaması, Konsey veya
Kurul kararının geçerliliği açısından hiçbir sonuç doğurmayacaktır.
Üstelik Konsey kararı diğer devletleri bağlamaya devam edecektir.
Bu durumun ideal olduğunu söylemek zordur. Nitekim, BM organla-
rı arasında dayanışma ve işbirliği bulunması gerekmektedir. Ancak,
UAD ve diğer BM organları tarafından yetkilerin çakıştığı alanlarda
farklı tespitlerde bulunmanın her zaman için bu ilkeyi zedelediğini
de söyleyemeyiz. Dayanışma ve işbirliği her zaman aynı doğrultuda
hareket etmek ve aynı görüşü benimsemek anlamına gelmemelidir.
Bu tespite karşı çıkılsa bile, UAD Statüsü’nün lafzı karşısında farklı bir
yorum mümkün olmamaktadır.
Mark Angehr, BM Şartı’nın veya Statü’nün BM organlarının karar-
larının temyizen incelenmesi, yorumlanması veya geçersiz kılınması
ile ilgili hüküm içermediklerini belirttikten sonra BM organlarının ka-
rarlarının hukukî etkisinin BM yapısına ilişkin ilkeler ve UAD içtihadı
ile çözülmesi gerektiğini düşünmektedir.
198
Ona göre, BM Şartı’nın 92.
maddesinde belirtildiği üzere UAD’nın “başlıca yargı organı” olarak
kurulmuş olması Divan’ın kararlarının yargısal anlamda diğer organ-
ların kararlarından önce gelmesi gerekiğini ifade etmektedir.
199
An-
cak, burada sıkıntılı bir muhakemenin izlerini görmekteyiz. UAD’nın
hukukî tespitlerinin diğer organlarınkinden öncelikli olması başlıca
yargı organı olarak kurulmanın doğal bir sonucu mudur? Öncelikli
olmak ile kastedilen nedir? Yüksek ihtimalle öncelikli olmasından
kasıt üstün tutulması, dolayısıyla çatışma halinde UAD’nın tespitinin
geçerli kabul edilmesidir. Kanımızca, başlıca yargı organı olmaktan
197
Schweigman, s. 270.
198
Mark Angehr, “The International Court of Justice’s Advisory Jurisdiction and the
Review of Security Council and General Assembly Resolutions”,
Northwestern
University Law Review
, Cilt: 103, Sayı: 2, 2009, s. 1022.
199
Angehr, s. 1022.