410 / 453
TBB Dergisi 2015 (117)
Yahya Berkol GÜLGEÇ
409
önünde bulundurulduğunda Divan’ın danışma görüşü ile hiçbir or-
ganı bağlayamayacağı, dolayısıyla da bağlayıcı karar verme yetkisi-
ni haiz olmayan bir mahkemenin temyizen inceleme yapmasının da
mümkün olmadığını söylemek mümkündür. Bu husus doktrinde de
vurgulanmış bulunmaktadır.
166
BM Şartı’nın 92. maddesinin Divan’ın
temyizen inceleme yapabilmesine dayanak oluşturduğu iddia olun-
makla beraber
167
Birleşmiş Milletler’in başlıca adlî organı olma özel-
liğinin doğrudan temyiz yetkisini doğuracağını düşünmek doğru
değildir. Kaldı ki bir tavsiyenin bağlayıcı olduğunu iddia etmek de
aynı şekilde mantıksız olacaktır. Kuşkusuz, Divan’ın “tavsiye” ve-
yahut “danışma” görüşü verme yetkisi, bunu ancak ve ancak yetkili
organın talebi üzerine yapabilmesi ve benzeri hususlar, Divan’ın bu
türden kararlarının bağlayıcı olmayacağına işaret etmektedir. Kaldı
ki BM Şartı’nın oluşturulması için yürütülen hazırlık çalışmalarını
168
ve UAD’nın Genel Kurul’un bütçe belirleme yetkisinin kısıtlanması ile
ilgili 1962 tarihli danışma görüşünü inceleyen bir kimse UAD’nın da-
nışma görüşü verme yetkisinin BM organları için bir temyiz mercii
olarak hareket etmesini sağlayacak ölçüde geniş olmasının amaçlan-
madığını ve UAD’nın kendisinin de bu tür bir yetkiye sahip olmadığı-
nı belirttiğini görecektir.
169
UAD’nın danışma görüşleri veya çekişmeli
yargı yetkisi kapsamında Güvenlik Konseyi ve Genel Kurul kararla-
rını temyizen inceleme gücüne sahip olup olmadığını belirlemek için,
UAD, Güvenlik Konseyi ve Genel Kurul’a ilişkin BM Şartı ve UAD Sta-
tüsü’ndeki düzenlemelerin incelenmesi gerekmektedir.
BM Şartı’nın 1. maddesine göre Birleşmiş Milletler’in uluslarara-
sı barış ve güvenliği sağlarken adalet ilkeleri ve uluslararası hukuka
uygun olarak hareket etmesi gerekmektedir.
170
Güvenlik Konseyi’nin
de görevlerini yerine getirirken hem BM Şartı’na hem de 1. maddede
belirtilen adalet ilkeleri ile uluslararası hukuka uygun hareket etmesi-
nin beklendiği söylenebilir. Ayrıca, Şart’ın 24. maddesinin 2. fıkrası bu
166
Jose E. Alvarez, “Judging the Security Council”, Am. J. Inernational Law, Cilt: 1,
s.6’dan aktaran Cronin-Furman, s. 445.
167
Ibid.
168
Cronin-Furman, s. 445.
169
Cronin-Furman, s. 446.
170
Deborah D’Angelo, “The ‘Check’ On International Peace and Security Maintenan-
ce: The International Court of Justice And Judicial Review of Security Council
Resolutions”,
Suffolk Transnational Law Review
, Cilt: 23, Yaz-2000, s. 566-567.