TBB Dergisi 117.Sayı

TBB Dergisi 2015 (117)

Hıfzı DEVECİ

Oysa Anayasanın “şekil ve esas denetimini” birlikte ele alan

150’nci maddesi, sadece “şekil denetimine ilişkin kuralları içeren

148’inci maddesinden ayrık bir durumu düzenlemektedir ve dolayı-

sıyla şekil ile esasın birlikte dava edildiği durumlarda “son oylama”

dışında kalan (son oylamadan önceki) içtüzük ihlallerinin de şekil yö-

nünden iptal nedeni olarak ileri sürülebilmesi mümkündür.

Üstelik Anayasa Mahkemesinin, içtüzük aykırılıklarına ilişkin

tutumu da 1982 Anayasası döneminde farklılıklar göstermiştir. Mah-

keme, 1990 yılından 2008 yılına kadar, İçtüzüğe aykırılık durumları-

nı, “son oylama” ile sınırlandırmaksızın, “eylemli içtüzük değişikliği”

sayarak yargılamış ve hüküm vermiştir. Anayasal-yasal kurallarda

hiçbir değişiklik olmadığı halde içtihat değişebildiğine göre, Yüksek

Mahkemenin bugün tekrar genişletici yorumunu benimsemesi ve

içtüzük ihlallerini eylemli içtüzük değişikliği olarak yorumlayarak

esastan denetlemesi mümkündür.

Diğer taraftan, yasa tasarılarına Meclis komisyonlarında yapılan

eklemeler, İçtüzüğün ilgili hükümleri karşısında “yetkili olmayanların

yasa teklif etmesi” anlamına geldiğinden, bu eylemin 148’inci madde

kapsamında bir “şekil bozukluğu” değil, doğrudan doğruya Anaya-

sanın 88’inci maddesinin ihlali olduğu, dolayısıyla “esas” yönünden

Anayasal denetime tabi kılınabileceği düşünülmektedir.

Bütün bu açıklamalar doğrultusunda, torba yasaların (ve diğer

yasaların) yasama süreçlerindeki İçtüzük ihlallerinin, “son oylama ile

sınırlı olmaksızın” Anayasa Mahkemesi’nce incelenmesinin mümkün

ve parlamenter demokrasi standartlarının işlerliği bakımından da ge-

rekli olduğu sonucuna varılmaktadır.

Kaynakça

TBMM Tutanakları

Danışma Meclisi Tutanakları,

anayasasi.pdf

TBMM Uzmanlık Komisyonu Raporu: 220,

nem23/yil01/ss220.pdf

TBMM Uzmanlık Komisyonu Raporu: 639, http/

nem24/yil01/ss 639.pdf

Kitaplar-Makaleler-Tezler-Tebliğler

Bakırcı Fahri, “Anayasa Mahkemesinin Eylemli İçtüzük Kuralına İlişkin İçtihat De-

ğişikliğinin Gerekçesi Üzerine”

Türkiye Barolar Birliği Dergisi,

Yıl: 2014, Sayı: 112