95 / 453
Neoliberalizmde Devlet ve Kamusal Alan Üzerine Bir Bakış
94
iktidarı oluşmuş ve bununla beraber devlet-toplum ayrışması da artık
modern anlamda meydana gelmiştir.
9
Bu süreç artık bireyi yok eden ya da devleti bireye indirgeyen bir
yapı göstermez. Dolayısıyla görev ve yetkileriyle kurumsallaşmış bir
devlet ve kamusal karakteri kabul edilmiş bireyden söz etmek müm-
kün hale gelir ve “kamusal alan” anlam kazanır. Devletle toplumun
ayrışmasında, kamusal alan tariflenmeye çalışıldığındaysa, onun dev-
let ile bireyler arasında kaldığı görülür. Çokça karıştırıldığının aksi-
ne devlet ve kamusal alan aynı anlama gelmediği gibi birbirlerinin
hasmıdırlar da.
10
Devlet kamusal alan dışında kalmalı ve böylece hür
iradeleriyle bireyler müzakere edebilmelidir. Devlet, kamusal alanın
dışında yer almasına karşı faaliyetlerini siyasal alanda göstermekte-
dir. Bu alanda kamu erki yüklenmiş olması ise onu diğer unsurlara
karşı üstün kılmaz ya da bir hiyerarşi oluşmaz.
11
Ancak yine de dikkat
edilmelidir ki siyasal alanda mülkiyetin korunmasına yönelmiş dü-
zenleyici organ iktidarı olarak devlet gücü vardır ve kural dışılığı o,
belirler.
12
Yani devlet, her ne kadar bir üst konumunda değilse de zor
kullanma tekeline sahiptir ve bu, onu kabul etme, onaylama eğilimi
yaratır.
13
Dolayısıyla devletin, kamusal alan dışında kalması müzakere
sürecinin hür iradelerle ilerlemesi bakımından zorunludur.
Kamusal alanda bireyler vardır ve onların iradelerini etkileyebile-
cek/yok edecek bir güç olarak devlet ya da başkaca iktidarlar bu alanda
yoktur. Demek oluyor ki siyasal iktidar olan devlet yanında ekonomik
iktidar sahipleri de kamusal alanda yer almamalıdır. Ancak piyasanın
kamusal etkileri mevcuttur. O, kamusal alanın sosyo-ekonomik zemi-
nini oluşturarak yurttaşlar arasındaki politik iletişim ağını kurar. Bu
anlamda olumludur. Ancak, kamusal alan-ekonomi ilişkisi, başka bir
taraftan kamusal alanda hegemonyasını kabul ettirmeye çalışan bir
“sınıfın” varlığı sonucunu da doğuracaktır.
14
Ekonomik odaklar nasıl
ki devlet iktidarını kullananları etkilemeye çalışıyorsa devletin kar-
9
Gianfranco Poggi, Modern Devletin Gelişimi, çev. Şule Kut, Binnaz Toprak, İstan-
bul Bilgi Üniversitesi Yay., 6. Baskı, İstanbul, 2012, sf.97-105.
10
Habermas, “Kamusal Alan”, sf.96; Yükselbaba, a.g.e., sf. 56-57.
11
Yükselbaba, a.g.e, sf.81.
12
Aykut Çelebi, “Kamusal Alan ve Sivil Toplum: Siyasal Bir Değerlendirme” Kamu-
sal Alan, Ed. Meral Özbek, Hil Yay.,İstanbul, 2010, sf.249.
13
Gianfranco Poggi, Devlet Doğası, Gelişimi ve Geleceği, çev. Aysun Babacan, İstan-
bul Bilgi Üniversitesi Yay., 3 Baskı, İstanbul, 2011, sf.4-7.
14
Yükselbaba, a.g.e., sf.72.