96 / 453
TBB Dergisi 2015 (117)
Cansu KOÇ
95
şısına konumlanan kamusal alan aktörlerini de etkileme/ele geçirme
yoluna gider. Ekonominin kamusal alan üzerindeki etkisini yadsıma
yoluna gitmek ise toplumun ev ve devletten oluşan iki kutuplu yapıda
olduğu ve kamusal alanın da bunların arasında pürüzsüzce konum-
landığı yönünde bir çıkarıma sebep olur ki o halde bu kavram, doğru
açıklanamaz. Çünkü toplumda ekonomik, sosyal, kültürel değerlerin
ve sivil hareketlerin de alanları vardır ve devletin de yurttaşların da
bunların hepsi ile farklı düzlemde ilişkisi mevcuttur. Bunu görmezden
gelmek ise toplumsal ve siyasal hayatı ancak idealize edilmiş şekilde
açıklamaktan öteye gitmez.
15
Tüm bu etkilere açık ve iktidar odaklarıyla olan ilişkileriyle de olsa
ulus devlet düzeninde karşımıza çıkan bir liberal kamusal alan vardır
ve bunun bir kazanım olarak karşımıza çıktığı söylenebilir. Zaten ik-
tidar grupları da kamusal alanla mücadele etmekte, onun üzerinde ya
da onun yerine etkili olma çabası göstermektedir. Bu bakımdan da gö-
rülüyor ki liberal sistemin birey yanlısı alınan ve kıskanılan büyük bir
kazancıdır kamusal alan. Çünkü kamusal alan, temel hak ve özgür-
lüklerin işlevselliğini bireyin kendi denetimi ve yönlendirmesiyle sağ-
larken temel hak ve özgürlükler de kamusal alanın varlığını ilan eder.
Habermas, ilk modern anayasalardaki temel haklar kataloğunun, li-
beral kamusal alanın mükemmel bir imajını verdiğini söyleyerek bu
anayasaların, sivil toplum ile devlet arasında özel bireylerin kamusal
bir gövde olarak toplandığını, yurttaşlara ait bir kamusal alanın varlı-
ğını teminat altına aldığını belirtir. Kamusal alan, yurttaşların devle-
te burjuva toplumunun ihtiyaçlarını iletecekleri bir araç olacak ve söz
konusu işlev sayesinde politik otorite rasyonelleştirilecektir. Kamusal
alan kavramının ardındaki mutlak anlayış ise bilginin açık olması
yani aleniyet olacaktır.
16
Bu anlamda ilk anayasaların kazanımı olan
temel hak ve özgürlüklerin esasen bir denetim işlevi görecek olmaları
bakımından, kamusal alanın inşa ettiği ve kendisi için oluşturulan de-
netimmekanizması sayesinde devlete de meşruiyet zemini hazırladığı
söylenebilir; çünkü devlet de, kamu erki sıfatını, kendi hukukuna tabi
olanların ortak yararını gözetme görevinden alır.
17
15
Meral Özbek, “Kamusal Alan Kavramının Kamusallaşması ve Kamu Otoritele-
rinin Kamusal-Özel Alan Söylemleri” Kamusal Alan, Ed. Meral Özbek, Hil Yay.,
İstanbul, 2010, sf.520.
16
Habermas, “Kamusal Alan,” sf.99-100.
17
Jürgen Habermas, Kamusallığın Yapısal Dönüşümü, Çev. Tanıl Bora, Mithat San-