100 / 453
TBB Dergisi 2015 (117)
Cansu KOÇ
99
dışlamaları ve kamusallığı tamamen soyutlamaları söz konusudur. Bu
süreçte bireylerin de toplumsal eylemde bulunma istençlerinin kalma-
dığı söylenebilir. Kendine dönüklük oranın artışı toplumsal katılımın
da azalması sonucu doğurmuştur.
26
Bu durum esasen sanayi kapita-
lizmin yarattığı, insanı yaptığı işten ayırmanın, yabancılaşmanın bir
görünümü olarak da değerlendirmeye elverişlidir. Sözü edilen yaban-
cılaşma aynı zamanda dünyaya karşı getirilen yerel savunma olarak
cemaat
27
anlayışının da güçlenmesine de sebep olur.
28
Neo-liberalizm, ekonomik boyutuyla refah devletinin hasmı ola-
rak karşımıza çıkıyor. Bu politikalar, refah devletinin sosyal içeriğini
geriye çekmeyi hedeflemiş ve bu sorunların bir sivil toplum meselesi
olduğu, devletin sosyal alanda hareket etmesinin onu baskıcı yapacağı
tezini öne çıkarmıştır. Katı bireyciliğe övgü de aynı anlayış doğrultu-
sunda savunulmuştur.
29
Neo-liberal dönemin koşulları içinde devletlerin varlıklarını da-
yandırdıkları ilkelerin formel düzlemde kalıp hayata geçirilmemesi
belirgin bir hal alır. Bu sürece paralel olarak aranmaya başlanan de-
mokrasi ve kamusallık fikri ve mevcut durumun bu fikirle olan zıtlığı
ise bir meşruiyet krizi içinde olunduğunu gözler önüne seriyor. Keza
neo-liberalizm, kamusal alan ve özel alanın birbirine dahil oluşu ve
dolayısıyla kamusal alanın çöküşüne sahne olmaktadır.
II. Neo-liberalizm ve Kamusal Alan: Meşruiyet Krizi
Neo-liberalizm, sosyal liberalizme karşı 1970 ve 1980 yıllarında
filizlenmeye başlamıştır. Bu akım İngiltere ve ABD’de özellikle vü-
cut bulmuş ve buradan diğer ülkelere sirayet etmeye başlamıştır. Bu
dönemde sosyalizm özellikle tehlike olarak görülmektedir. Bilhassa
muhafazakarların bunu tehdit olarak nitelendirdiği göze çapar. Sos-
yal refah devletini eleştirenlerin başını Avusturya Okulu çekmiştir. Bu
okul devletin ekonomiye her türlü müdahalesini, bireye karşı bir ham-
le olarak görmüş ve serbest piyasanın insan iradesini karşılayabilecek
26
Richard Sennett, Kamusal İnsanın Çöküşü, Çev. Serpil Budak, Abdullah Yılmaz,
Ayrıntı Yay.,3. Basım, İstanbul, 2010, sf.26-27.
27
Cemaat kavramı için bkz. Amiran, Kurtkan, Genel Sosyoloji, İstanbul Üniversitesi
İktisat Fakültesi Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1974, sf.8-15.
28
Sennett, a.g.e., sf.377-380.
29
Çelebi, a.g.m., sf.242-249.