TBB Dergisi 118.Sayı

Türk Medeni Hukukunda Cinsiyet Değiştirme

256

I. GENEL OLARAK

Cinsiyet; yaşayan bir organizmada erkekle dişiyi ayırt etmeye ya-

rayan yapı özelliğidir. İnsan, hayvan ve bitkilerde erkek, dişi bireyler-

de üremede ayrı ayrı bir rol veren ve erkekle dişiyi ayırt ettiren özel

yaradılış, eşey ve cinsliğe cinsiyet adı verilmektedir. Cinsiyet, erkek ve

kadının arasındaki cinsellik temelli biyolojik farklılığı ifade eden kav-

ramdır. Bir bireyin sahip olduğu fizyolojik, biyolojik ve genetik özel-

likleri ifade etmek için cinsiyet kavramı kullanılmaktadır.

Cinsiyet değiştirme ise kadından erkeğe veya erkeğin kadına dö-

nüştürülmesini sağlayan tıbbi müdahaleye verilen isimdir. Erkekten

kadına dönüşümü sağlayan ilk cinsiyet değiştirme ameliyatı 1950 yı-

lında Danimarkalı Doktor Christian Hamburger tarafından gerçekleş-

tirilmiştir ve George Jargensen Christine Jangensen olmuştur.

Türk hukukunda cinsiyet değişikliği ile ilgili ilk düzenleme Me-

deni Kanunumuzda 1988 yılında yapılan değişiklik ile söz konusu

olmuştur. 1988 yılında 3444 Sayılı Kanun ile EMK m.29 hükmüne

eklenen ikinci fıkra

ile doğumdan sonra meydana gelen cinsiyet de-

ğişikliğinin sağlık kurulu raporu ile belgelendirilmesi halinde nüfus

sicilinde de gerekli düzeltmenin yapılmasının mümkün olduğu kabul

edilmiştir

. Yapılan bu düzenleme cinsiyet değişikliğinin hangi du-

rumlarda ve koşullarda yapılacağını belirtmediği için eleştirilmiştir.

%C4%B1

Yargıtay 2 HD. 27.03.1986 T., 651/3256 sayılı kararında tıbbi müdahale yolu ile

iradi olarak cinsiyet değişikliğini MK. M.23 hükmüne aykırı olduğu gerekçesiyle

reddetmiştir. (YKD 1982/8, s.1112) Karar için bkz. Necip Kocayusufpaşaoğlu: Nü-

fus Kütüğündeki Cinsiyet Kaydının Düzeltilmesi İçin Dava Açılabilir Mi? İstan-

bul 1986; “Kural, çocuğun doğduğu cinsiyette kalmasıdır. Ana kural bu olmakla

birlikte ünlü bir ses sanatçısı hatırına 1988 de Medeni Kanun m.29 kuralına yapı-

lan bir değişiklikle cinsiyet değiştirme Batı da bu konuda öngörülen belirli yaşa

ulaşma, evli olmama ve çok sayıda özel uzmandan rapor sağlama koşullarına da

yer verilmeden kayıtsız koşulsuz olanaklı kılınmıştır”. Rona Serozan: Medeni Hu-

kuk, Genel Bölüm/Kişiler Hukuku, İstanbul 2011, s. 435-436.

Kemal Oğuzman- Özer Seliçi- Saibe Oktay Özdemir, Kişiler Hukuku, İstanbul

2013, s. 166.

Mustafa Dural- Tufan Öğüz, Türk Özel Hukuku, C.III, Aile Hukuku, İstanbul

2013, s. 122 vd., Aydın Zevkliler- Beşir Acabey- Emre Gökyayla, Medeni Hukuk

(Giriş- Başlangıç Hükümleri- Kişiler Hukuku- Aile Hukuku), Ankara 2000, s. 445;

Abdülkadir Arpacı, Kişiler Hukuku (Gerçek Kişiler), İstanbul 2000, s. 126; Çetin

Aşçıoğlu, Tıbbi Yardım ve El Atmalardan Doğan Sorumluluk, Ankara 1993, s. 58