TBB Dergisi 118.Sayı

Türk Medeni Hukukunda Cinsiyet Değiştirme

258

II. CİNSİYET DEĞİŞİKLİĞİ İÇİN ARANACAK ŞARTLAR

A. Başvuru

Türk Medeni Kanunu m.40/1 hükmü gereğince; cinsiyet değiştir-

mek isteyen kadın veya erkeğin öncelikle mahkemeden izin alması

gerekecektir. Mahkeme Medeni Kanun m.40 hükmünde cinsiyet de-

ğişikliği için aranan şartların var olup olmadığını inceledikten sonra

tüm şartlar gerçekleşmiş ise cinsiyet değişikliğine izin verecektir.

Mahkemeye başvuran kişi için hâkim öncelikle başvuru sahibi-

nin on sekiz yaşını doldurup doldurmadığını kontrol edecektir. İkinci

olarak mahkemenin incelemesi gereken husus başvuru sahibinin evli

olmamasıdır. Cinsiyetini değiştirmek isteyen kişi transseksüel yapıda

olmalı sadece fiziken değil ruhen ve bedenen de cinsiyet değiştirmeye

kendisini hazır hissetmelidir. Mahkeme son olarak başvuru sahibinin

ruhen ve bedenen cinsiyet değiştirmeye uygun olup olmadığını bel-

geleyen ve eğitim- araştırma hastanesinden alınmış bir sağlık kurulu

raporu isteyecektir.

Kanımızca mahkeme açısından özellikle belirleyici olan en önemli

unsur eğitim ve araştırma hastanesi tarafından verilmiş olan resmi

sağlık kurulu raporu

olacaktır. Sağlık kurulu raporu ile başvuru sahi-

Yargıtay 2. HD., 2005/17485 E., 2006/1343 K., 13.02.2006 tarihli kararında; “Dava-

cı Türk Medeni Kanununun 40. maddesi uyarınca kadın olan biyolojik cinsiyetin

erkek olarak değiştirilmesine izin verilmesini, yasal koşullar gerçekleştiğinde de

nüfus kaydında buna uygun cinsiyet ve isim düzeltiminim yapılmasını istemiş-

tir. Yerel mahkeme bu isteği; dosyada bulunan raporda davacının ürolojik olarak

erkek dış genital organlarına sahip bulunmadığı gerekçesiyle reddetmiş, karar

davacı tarafından temyiz edilmiştir. Davacının dava tarihinde on sekiz yaşından

büyük, bekar, kadın olarak nüfusta kayıtlı bulunduğu, transseksüel yapıda olup

Tıp Fakültesi Psikiyatri Kliniğinde dört yıllık izleme sonucunda cinsiyetinin erkek

olarak değiştirilmesinin ruh sağlığı açısından zorunlu bulunduğu dosyadaki tıbbi

belge ve raporlardan anlaşılmaktadır. Mahkeme Türk Medeni Kanununun mad-

de 40/1 uyarınca davacıya kadın olan cinsiyetinin erkek olarak değiştirmesi için

23.11.2004 tarihinde izin vermiş, karar temyiz edilmeyerek kesinleşmiştir. Davacı-

nın, izin kararından sonra geçirdiği tıbbi operasyon sonucu düzenlenen raporda:

“Labiumminuslarının” çıkartıldığı, vajinanın kapalı olduğu, ürolojik olarak erkek

dış genital organlarına sahip olmadığı, bununla birlikte kadın cinsel organlarına

da sahip olmadığı, üreme fonksiyonlarının bulunmadığı, genital bölgesinin kadın

görünümüne sahip olmadığı, biyolojik cinsiyetinin psikolojik cinsel kimliğine uy-

gun olarak değiştirilmesinin ruh sağlığı açısından gerekli olduğu açıklanmıştır.

Dosyadaki raporlar Türk Medeni Kanununun madde 40’a uygun nüfus sicilin-

de cinsiyet değişikliği yapılması için yeterli değildir. Ancak davacının sunduğu