119

Danıştay İçtihatları Birleştirme Usulünün Formel İşleyişi Üzerine

118

İçtihatları Birleştirme Kurulunun

verdiği kararların en önemli

özelliği, benzer durumdaki tüm olaylar bakımında bağlayıcı olma-

sıdır. Bu özelliği ile diğer yargı kararlarından ayrılır. Başka bir ifade

ile içtihatları birleştirme kararı, genel ve soyut bir normu yorumla-

dığından benzer tüm durumlar yönünden icrai bir nitelik taşımakta-

dır. 2575 sayılı Danıştay Kanununun 40. maddesine göre, bu kararlara

Danıştay daire ve kurulları ile idari mahkemeler ve idareler uymak

zorundadır.

İçtihatları birleştirme yoluyla Danıştay, somuttan soyuta ve öznel-

den nesnele geçerek hukuka daha çok ve daha açık bir biçimde katkıda

bulunmaktadır.

Bu kararlar ile objektif hareket edilmekte, bir uyuş-

mazlığın çözümlenmesinden ziyade bir ilke ortaya konulmaktadır.

Daha açık bir ifadeyle Danıştay, bu yolu kullanarak idarenin hukuki

çerçevesini ve yönünü belirleyerek, benzer veya yakın bütün olay ve

durumlarda geçerli genel ve nesnel kurallar ve ilkeler öngörmekte, bi-

reylerin hak ve özgürlükleri ile kamu gücü ve yararı arasındaki denge-

yi kuran esasları koyarak idarenin gelişmesine ve yenileşmesine katkı

sunmaktadır.

Bununla birlikte, kesinleşmiş yargı kararlarının, verilecek bir iç-

tihadı birleştirme kararı uyarınca değiştirilmesi ya da ortadan kaldı-

rılması ve bu suretle ilgililer lehine yeni bir hukuki durumun ortaya

çıkması söz konusu olamadığından, bu yolla geriye dönük olarak bir

hakkın sağlanması mümkün değildir.

İçtihadın birleştirilmesine iliş-

Bu çalışmanın ana metninde “Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulu”nu ifade

etmek için “Kurul”, dipnotlarında ise kararı veren yeri ifade etme anlamında

“DİBK” kısaltması kullanılacaktır.

Maddenin içtihatları birleştirme kararlarıyla bağlı olanları “Danıştay daire ve ku-

rulları ile idari mahkemeler ve idare” olarak tek tek sayması dikkate değerdir.

Anılan yargısal ve idari merciler, somut normu uygulamak suretiyle işlem tesis

eden ve eylemde bulunanlar ile bunun yargısal denetimini yapan yerlerdir. Tek

tek sayılmak yerine “herkes” ibaresi de kullanılabilirdi. Kanaatimizce yasama ya

da yürütme tarafından kabul edilen normlardan bağlayıcılık yönüyle farklılığını

ortaya koymak için kararlara zorunlu olarak uyacak olan yerlerin belirlenmesi

yoluna gidilmiştir.

Lütfi Duran, “Danıştay’ın İçtihatları Birleştirme Uygulaması”,

Ankara Üniversitesi

Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi,

Ankara 1972, C. 27, S. 3, s. 419.

Sıddık Sami Onar, İdare Hukukunun Umumi Esasları, C. I, 3. baskı, İsmail Akgün

Matbaası, İstanbul, 1966, s. 409.

Duran, s. 439.

DİBK, 27.2.1992, E:1991/1, K:1992/2.