119

Danıştay İçtihatları Birleştirme Usulünün Formel İşleyişi Üzerine

124

2.2. Aykırılık veya Uyuşmazlık Şartı

2575 sayılı Kanunun 39. maddesinde, kararların birbirinden farklı

olması gerektiğini ifade etmek üzere aykırılık ve uyuşmazlık ibareleri

birlikte kullanılmıştır. “Aykırılık” kavramı ile hükme esas alınan ve

sonuca etki eden normun birbirine tam zıt ve aksi yönde yorumlanma-

sı kastedilirken, “uyuşmazlık” kavramı ile norma verilen anlamların

tam olarak örtüşmemesi anlatılmaktadır. İçtihatların birleştirilmesi

için aykırılık veya uyuşmazlık durumlarından birinin gerçekleşmesi

yeterlidir.

İçtihatların birleştirilmesi yoluna gidilirken kararların maddi ve

hukuki konusunun aynı olması konusunda özenli davranılması ge-

rektiği savunulmaktadır.

Bununla birlikte, Kanundaki “aykırılık

veya uyuşmazlık” ibaresinin bu şartın dar bir şekilde yorumlanması

nedeni olarak görülmemesi gerekir. Bu usulün işletilmesi için ortada

hukuki meselelere getirilen çözümlerin birbirinden belirgin bir şekil-

de farklı olması yeterli görülmelidir.

Aykırılık ve uyuşmazlık şartı, iki ayrı niteliği bünyesinde barın-

dırır. Bunlardan ilki, kararlara konu maddi olayın aynı veya benzer

olmasıdır. Aynılık veya benzerlik şartı, tarafları, konusu ve sebebi aynı

olan uyuşmazlıklar anlamında kullanılamaz.

Bilindiği gibi 2577 sa-

yılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 53. maddesi, tarafları, konu-

su ve sebebi aynı olan bir dava hakkında verilen karara aykırı yeni

bir kararın verilmesine neden olabilecek kanuni bir dayanak yokken,

aynı mahkeme yahut başka bir mahkeme tarafından önceki kararın

hükmüne aykırı bir karar verilmiş bulunması halini yargılamanın ye-

nilenmesi nedeni saymıştır. İçtihatları birleştirme usulü bu kadar dar

yorumlanmamalıdır.

Bu usulün işletilmesi için kararların taraflarının aynı olması aran-

maz. Bu durum davacı taraf için olduğu kadar, davalı idare için de

Tuncay, s. 255.

Işıklar, s. 473.

Baki Kuru, Hukuk Muhakemeleri Usulü, C. V, 6. baskı, Demir Demir Yayıncılık,

İstanbul, 2001, s. 4946; Duran, s. 421; “Bu duruma göre içtihadın birleştirilmesi

istemine neden olan ve yukarıda anılan kararlarda maddi olay yönünden birlik

bulunmadığından, 2575 sayılı Danıştay Kanununun 39 uncu maddesinde ‘belirti-

len kararlar arasında aykırılık veya uyuşmazlık’ söz konusu değildir.” Bkz. DİBK,

17.6.1982, E:1981/11, K:1982/7.