119

Danıştay İçtihatları Birleştirme Usulünün Formel İşleyişi Üzerine

120

birleştirilmesinin lüzumlu görülmesi gerekir.

Buna göre, bir konu

hakkında içtihatların birleştirilmesi ancak bu üç şartın bir arada bu-

lunması halinde mümkündür.

Bu şartlar arasında bir öncelik söz konusudur. Birden fazla karar

ve bunlar arasında aykırılık veya uyuşmazlık bulunması şartları, hu-

kuki ve şekli nitelik taşıması nedeniyle lüzum unsurundan önce ara-

nır.

Buna göre, lüzum unsuru Kurulun işin esasına geçmeden önce

arayacağı son şarttır.

Anılan şartların varlığını, içtihatları birleştirme için bir usul so-

runu olarak değerlendirmek gerekir. Zira Kurul, ancak bu şartların

gerçekleşmesi halinde işin esasına geçebilir. Şu halde, anılan şartların

varlığı, kabul edilebilirlik niteliğinde olması nedeniyle bu usulün for-

mel işleyişine ilişkindir.

2.1. Birden Fazla Karar Şartı

İçtihatların birleştirilebilmesi için öncelikle ortada birden fazla ka-

rarın bulunması gerekir.

Bu şart, madde metninden ve usulün doğa-

sından çıkan bir zorunluluktur. Karar sayısının alt sınırı en az ikidir.

Bununla birlikte, bu konuda bir üst sınır yoktur. İçtihatları birleştirme

usulünde yaygın olarak iki ya da üç karar söz konusudur. İçtihat ay-

kırılığı yönünden iki ya da daha fazla kararın bulunması arasında bir

fark yoktur.

Madde metni şöyledir: “İçtihatları Birleştirme Kurulu, dava dairelerinin veya ida-

ri ve vergi dava daireleri kurullarının kendi kararları veya ayrı ayrı verdikleri

kararlar arasında aykırılık veya uyuşmazlık görüldüğü veyahut birleştirilmiş içti-

hatların değiştirilmesi gerekli görüldüğü takdirde, Danıştay Başkanının havalesi

üzerine, Başsavcının düşüncesi alındıktan sonra işi inceler ve lüzumlu görürse,

içtihadın birleştirilmesi veya değiştirilmesi hakkında karar verir.” Tuncay, içtihat-

ları birleştirme şartı olarak temelde “lüzum unsurunu” kabul etmiş, aykırılık ve

uyuşmazlık şartını da “zaman ve yer bakımından ayniyat aranmalıdır” başlığı ile

lüzum unsuru altında değerlendirmeyi uygun bulmuştur. Bkz. Aydın H. Tuncay,

İdare Hukuku ve İdari Yargının Bazı Sorunları, Danıştay Başkanlığı Yayınları,

No. 14, Ankara, 1972, s. 254. Bu yöndeki sınıflandırmanın kısmen de olsa Işıklar

tarafından da devam ettirildiği görülmektedir. Bkz. Celal Işıklar, “İdari Yargıda

İçtihatların Birleştirilmesinin Hal ve Şartları”,

Türkiye Adalet Akademisi Dergisi

Ankara 2013, Y. 4, S. 14, s. 480.

Işıklar, s. 471.

Ceza hukuku anlamında “birden fazla” ifadesi, iki veya daha çok sayıyı ifade

eder. Bkz. Zeki Hafızoğulları ve Muharrem Özen, Türk Ceza Hukuku Özel Hü-

kümler: Kişilere Karşı Suçlar, 3. baskı, US-A Yayıncılık, Ankara, 2013, s. 181.