119

TBB Dergisi 2015 (119)

Korkut KANADOĞLU

lanmanın bastırılması, sıkıyönetim ve olağanüstü hallerde yetkili mer-

ciin verdiği emirlerin uygulanması sırasında yasanın cevaz verdiği

zorunlu durumlarda silah kullanımıdır. Burada, “yakalama ve/veya

kaçmayı önlemek” için silah kullanımından doğan öldürme fiillerinin

hukuka uygun ve meşru sayılması, anayasal ölçüsüzlük ve orantısız-

lık örneğidir.

Neyse ki Anayasa Mahkemesi, terör operasyonların-

da teslim ol emrine rağmen ateş etmeye teşebbüs halinde doğrudan

ve duraksamadan hedefe ateş etme yetkisi veren Terörle Mücadele

Kanunu’nun Ek 2. maddesini, bu yetkinin zorunlu bir önlem olmayıp,

can güvenliğine daha az zarar veren bir yöntem bulunabileceği gerek-

çesiyle iptal etmiştir.

Buna karşılık kamuoyunda İç Güvenlik Paketi

olarak bilinen 27.3.2015 tarih ve 6638 sayılı Kanun ile getirilen kap-

samlı düzenleme,

Anayasa Mahkemesi’nin ateşli silah kullanımında

ölçülülük ilkesini esas alan bu içtihadıyla açık bir çelişki içindedir.

Yaşam hakkı, devletin bu hakka karşı doğrudan müdahalelerini

yasakladığı gibi devlete özellikle üçüncü kişilerin hukuka aykırı mü-

dahalelerine karşı yaşamı koruyucu ve destekleyici bir görev yükler

(objektif hak boyutu). Bu yükümlülüğü devletin nasıl yerine getirece-

ğini, öncelikle yasakoyucu belirler. Doğmamış insan yaşamının ailevi

ve sosyal şartlardan veya kadın ve ailenin hayat ilişkilerinden kaynak-

lı tehlikelerden korunması da aynı yükümlülüğün kapsamındadır.

2. Pozitif Yükümlülük / Pozitif Edim

Yaşam hakkından pozitif bir talep hakkının çıkarılabilir olup ol-

madığı da tartışmalıdır. Anayasa’nın 5. maddesinde devlete bu hakkı

gerçekleştirme konusunda normatif yükümlülük verilmiştir.

Ancak

Tanör B./Yüzbaşıoğlu N. , Türk Anayasa Hukuku, Beta Basım Yayım, İstanbul

2009, s. 156.

E. 1996/68, K. 1999/1, KT. 6.1.1999. Anayasa Mahkemesi’nin bu kararı ve Avrupa

İnsan Hakları Mahkemesi’nin Türkiye’de yaşam hakkına ilişkin kararları için bkz.

Bahadır O. , Yaşama Hakkı, Adalet Yayınevi, Ankara 2009, s. 41-92. Ayrıca bkz.

Birinci bölüm, Başvuru Numarası: 2013/6319, Karar Tarihi: 16/7/2014,

Söz konusu Kanun’un 4. maddesiyle, 2559 sayılı Kanunun 16. maddesinin yedinci

fıkrasına şu bent eklenmiştir. “d) Kendisine veya başkalarına, işyerlerine, konutla-

ra, kamu binalarına, okullara, yurtlara, ibadethanelere, araçlara ve kişilerin tek tek

veya toplu halde bulunduğu açık veya kapalı alanlara molotof, patlayıcı, yanıcı,

yakıcı, boğucu, yaralayıcı ve benzeri silahlarla saldıran veya saldırıya teşebbüs

edenlere karşı, saldırıyı etkisiz kılmak amacıyla ve etkisiz kılacak ölçüde,”

Anayasa md. 5: “Devletin temel amaç ve görevleri, Türk milletinin bağımsızlığını