196 / 617
TBB Dergisi 2015 (119)
Serkan AĞAR
195
kendi varlığından bedelsiz kıymet aktarması veya bunlarla olan mal
ve hizmet alım satımlarında emsalinden farklı fiyat uygulanmasıyla
menfaat sağlaması halinde mümkündür. Bu konuda emsal karşılaştır-
ması önem taşır.
Kurumun (X) A.Ş. adına reklam hizmeti karşılığında düzenlediği
faturaların tutarları üzerinden %90 oranında özel iskonto uygulama-
sına rağmen emsal alınan başka firmalara %30 iskonto uygulaması-
nın ortakları yönünden aralarında mevcut ilişki dikkate alınarak ör-
tülü kazanç dağıtımı olarak kabul edilip matrah farkı hesaplandığı
bir uyuşmazlıkta Danıştay; %90 iskonto uygulamasına konu edilen
reklamların belirli programlar için yapılan devamlı ve yoğun reklam
kampanyalarına yönelik bir uygulama olması, özellik gösteren reklam
kampanyalarına normal ve olağan kabul edilenin üstünde iskonto uy-
gulanmasında ticari gereklere aykırı bir yön görülmemesi ve bu konu-
da yapılmış bir emsal karşılaştırmasının da bulunmaması gerekçesiyle
olayın örtülü kazanç dağıtımı olarak nitelendirilmesini ve bu yönden
matrah farkı hesaplanmasını hukuka aykırı bulmuştur.
177
Emsal tespitinde 5422 sayılı (eski) KVK’nın 17. maddesi kesin be-
lirlemelere gitmemiş ve emsali açık bir şekilde düzenlememişti.
178
5520 sayılı kanunun 13/4 maddesine göre ise kurumlar, ilişkili kişilerle
yaptıkları işlemlerde uygulayacağı fiyat veya bedelleri “
geleneksel işlem
yöntemleri
” olarak nitelendirilen; “
karşılaştırılabilir kontrol dışı fiyat yön-
temi
”, “
maliyet artı yöntemi
” ve “
yeniden satış fiyatı yöntemi
”nden işlemin
mahiyetine en uygun olanını kullanmak suretiyle tespit edebilirler.
Emsallere uygun bedel veya fiyata geleneksel işlem yöntemlerinden
herhangi biriyle ulaşma imkânı yoksa mükellef, işlemlerin mahiyeti-
ne uygun olarak diğer yöntemleri kullanabilir. Bakanlar Kurulu diğer
yöntemleri, “
işleme dayalı kâr yöntemleri
”
179
olarak tespit etmiştir. İşleme
dayalı işlem yöntemleri; “
kâr bölüşüm yöntemi
” ve “
işleme dayalı net kâr
177
Dan. 4. D., 06/11/1996, 1996/2142-3934.
178
5422 sayılı (eski) KVK’nın 17’nci maddesinde bu konuda açık bir düzenleme
yer almamasına karşılık Maliye Bakanlığı, kurumun aktifinde kayıtlı bulunan
taşınmazların ortaklara emsal bedeliyle devredilmesi gerektiği, mahkemece re-
sen tespit edilen bir değerin bulunması halinde bu değerin emsal bedeli olarak
dikkate alınacağı görüşündeydi, Maliye Bakanlığı’nın 11/04/1998 tarih ve GEL.
KVK/22116 sayılı özelgesi, Yaklaşım, Y. 6, S. 71, Kasım, 1998, s.179-180.
179
Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Bakanlar
Kurulu Kararı m. 11.