381 / 617
Türk Borçlar Kanununda Yüklenicinin Sadakat ve Özen Borcu
380
uğradığı zarardan sorumlu olur. Özen borcuna aykırı davranış halin-
de iş sahibi sadece zararın varlığı ve miktarını kanıtlamakla yüküm-
lüdür. Zararın doğmasında kastı olmadığını, kusur ve dikkatsizliğinin
bulunmadığını, her türlü önlemi aldığını, beklenen özeni gösterdiğini
ispat külfeti ise yükleniciye aittir. Talep edilebilecek zarar miktarı da
olayın meydana geldiği tarihteki mahalli piyasa rayiçlerine göre zara-
rın giderim bedelidir.
50
Kamu yapım işlerinde Yapım İşleri Genel Şartnamesi sözleşmenin
eki olduğu durumlarda yüklenicinin özen borcu, YİGŞ m.15 hükümle-
ri dikkate alınarak belirlenecektir.
D- Özen Borcunun Uygulama Halleri
TBK m.471/II düzenlemesi yükleniciye sözleşmedeki işi yapma
yanında, ayrıca bu işi yaparken kendisinden beklenecek özeni de
gösterme borcu yükler. Diğer bir ifade ile yüklenici sadece işi fiziksel
olarak yapmakla sorumluluktan kurtulamayacak, bu işi kendisinden
beklenecek özenle yapması gerekecek ve şayet böyle davranmamışsa
doğacak sonuçlardan sorumlu olacaktır.
51
TBK’nın bu düzenlemesi ile
getirilen özen borcu, sözleşmenin kurulması aşamasından başlayarak
teslim ve sonrasına kadar devam eden bir süreci kapsar. Bu süreçlerin
ayrı ayrı ele alınması konunun anlaşılmasını kolaylaştıracaktır.
a. Sözleşmenin Kurulması Aşamasında Özen Borcu
Yüklenici yaptığı işin uzmanı olan veya olması gereken bir kişidir.
Yüklenici, bir işi yüklenirken kendi bilgisinin, uzmanlığının ve para-
sal gücünün o iş için yeterli olup olmadığını iyice tartmalı ve yetersiz
ise sözleşmeyi yapmaktan kaçınmalıdır, aksi takdirde özen borcuna
aykırı davranmış sayılır ve bundan sorumlu tutulur.
52
Örneğin, küçük
bir limited şirketin bir konsorsiyum ortaklığının aldığı hava limanı
işini alt yüklenici olarak üstlenmek istemesinde bu durum söz konu-
sudur. Yine yüklenici, ısmarlanan eserin meydana getirilmesine engel
olabilecek hukuki ve fiili engellerin olup olmadığını da araştırmalı-
50
Y. 15 HD, 2012/8083 E, 2013/6329 K, 28.11.2013 tarihli kararı.
51
Öz, s.118.
52
Tandoğan, s.56.