119

Son Anayasa Değişiklikleri Işığında Finlandiya Hükümet Sistemi

III. Yeni Anayasada Öngörülen Hükümet Sistemi

A. Genel Olarak

Finlandiya Anayasası’nın

“Parlamentarizm ve kuvvetler ayrılığı”

başlıklı üçüncü maddesi, yasama yetkisinin parlamento tarafından,

yürütme yetkisinin ise devlet başkanı ile parlamentonun güvenine

sahip hükümet tarafından kullanılacağını belirtmektedir. Görüldüğü

üzere anayasada ‘parlamentarizme’ açık bir şekilde vurguda bulunul-

muştur. Ancak yukarıda açıkladığımız üzere 1919 Anayasasının hü-

kümleri ve 1919 ile 2000 yılları arasındaki siyasi gelişmelere bakıldığın-

da söz konusu düzenlemenin tek başına pek bir şey ifade etmeyeceği

ortadadır. Nitekim yeni anayasada Finlandiya’nın parlamenter yönü-

ne vurgu yapılması parlamentonun hükümete karşı ve hükümetin de

devlet başkanına karşı güçlendirilmesini gerektirmekteydi.

Gerçek-

ten de aşağıda daha ayrıntılı açıklanacağı üzere, 1999 Anayasası’nın

en önemli yeniliklerinden birisi ve siyasi sistemi şüphesiz yeniden bi-

çimlendirecek olan şey, devlet başkanının odak konumundan alınma-

sı ve bu konuma parlamentonun oturtulması olmuştur.

Nitekim yeni

Yürürlükteki Finlandiya Anayasası 1999 yılının Haziran ayında kabul edilmiş

(731/1999), 2000 yılının Mart ayında yürürlüğe girmiştir. Anayasada 2007’de iki

(596/2007, 807/2007) , 2011’de bir defa (1112/2011) olmak üzere toplamda 3 defa

değişiklik ve eklemeler yapılmıştır (2007’de yapılan değişiklik ve eklemelerin aynı

yıl, 2011’de yapılan değişiklik ve eklemelerin 2012’de yürürlüğe girdiğini belir-

telim). Anayasa, 13 bölüm ve 131 maddeden oluşmaktadır. Birinci bölüm temel

hükümleri (m. 1-5), ikinci bölüm temel haklar ve hürriyetleri (m.6-23), üçüncü

bölüm parlamento ve milletvekillerini (m. 24-32), dördüncü bölüm parlamento

faaliyetini (m. 33-53), beşinci bölüm devlet başkanı ve hükümeti (m. 54-69), altıncı

bölüm yasama faaliyetini (m. 70-80), yedinci bölüm devlet finansmanını (m. 81-

92), sekizinci bölüm uluslararası ilişkileri (m. 93-97), dokuzuncu bölüm yargı yö-

netimini (m.98-105), onuncu bölüm hukukilik denetimini (m. 106-118), onbirinci

bölüm idare ve özerkliği (m. 119-126), onikinci bölüm ulusal savunmayı (m.127-

129), onüçüncü bölüm son hükümleri (130-131) düzenlemektedir.

Jaakko Nousiainen, “The Finnish System of Government: From a Mixed Cons-

titution to Parliamentarism”, (Çevrimiçi)

http://oikeusministerio.fi/material/

attachments/om/toiminta/laitjalainvalmistelunkehittaminen/6HC1 ymikp /

Nousiainen_english.pdf, 15 Ekim 2013, s. 10; Ayrıca bkz: Ilkka Saraviita, “Semi-

presidential aspects in the year 2000 Constitution of Finland”, (Çevrimiçi) http://

www.doria.fi/bitstream/handle/10024/

73918/Saraviita_Semi-presidential_as-

pects_in_the_year_2000_constitution_of_Finland.pdf?sequence=1, 20 Kasım 2013,

s. 3.

Nousiainen, “The Finnish System of Government: From a Mixed Constitution to

Parliamentarism”, s. 10; Bu bağlamda 2000 Anayasası’nın, 1919 Anayasasının yarı

başkanlık yönlerine karşı verilmiş bir nevi tepki olduğu ileri sürülmektedir, bkz:

Saraviita, “Semi-presidential aspects in the year 2000 Constitution of Finland”, s. 8.