119

İş Güvencesinden Yararlanmanın Koşulları ve Emredicilik

430

Giriş

İşçilerin meslek hastalıkları ve iş kazalarından sonra karşılaşabile-

cekleri en ciddi tehlike işlerini kaybetmektir. Bu nedenle iş hukukunun

en önemli konularından ve amaçlarından biri işçinin çalışmasının,

başka bir deyişle, iş sözleşmesinin devamını güvence altına almaktır.

Günümüzde işçinin yaptığı işin hem kendisi, hem ailesi hem de

kişiliği ile olan yakın ilişkisi göz önünde bulundurularak işçinin işi-

ni koruyabilmesi için, işverenin fesih hakkının elinden alınması de-

ğil, sınırlandırılması ve bu bağlamda işçinin işini koruyabilmesi için

iş güvencesi sisteminin sağlanması gerekliliği doğmuştur. Böylece,

bu sistemin kapsamına giren işçiler açısından, iş sözleşmesinin sona

erdirilmesi için işverenin ileri sürdüğü nedenin kanunun öngördüğü

nedenler ile uyuşması gerekecektir.

Ancak iş sözleşmesinin feshinde işverenin böyle bir nedene da-

yanmasının gerekip gerekmediğinin tespiti açısından ise çalışmamı-

zın kapsamını oluşturan iş güvencesi koşullarının somut olayda var

olup olmadığının tespiti gerecektir. Bu koşullar belirlenirken işçinin

işini koruma amacı güdülmüşse de, işverenin durumu ve toplumun

çıkarları ile olan ilişkisi de göz ardı edilmemiştir.

Bu anlamda işçinin iş güvencesi kapsamında değerlendirilebilme-

si için kendisinin ve çalıştığı işyerinin kanunda belirtilen taşıması ge-

rekli koşulların değiştirilip değiştirilemeyeceği konusu önem kazan-

maktadır. Buradan hareketle işçinin korunması amacı ile getirilmiş

olan iş güvencesi koşullarının emredicimi olduğu, başka bir anlatımla,

bu koşulların mutlak ve nispi emredici ayrımında nerede yer aldığı

çözüme muhtaç bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır.

Çalışmamızın konusunu işçinin iş ilişkisinin korunmasına hizmet

eden iş güvencesi koşullarının emredicilik açısından nerede yer aldığı

oluşturacak olup bu bakımdan aşağıda öncelikle iş güvencesi sistemi-

nin ülkemizde yasal düzenlemeye geçişi ve kapsamından söz ettikten

sonra, iş hukukunda mutlak ve nispi emredici norm ayrımı ile ilgili

açıklamalarda bulunup, iş güvencesi koşullarını ve bunların emredi-

cilik açısından hukuki niteliğini inceleyeceğiz.