119

521 / 617

Doğu Akdeniz’de Hidrokarbon Kaynakları ve Uluslararası Hukuka Göre Bölgedeki Kıta Sahanlığı ... 520
olmasalar da bu ‘özel durumları/özellikleri (faktörleri)’ değerlendir-
mek için bu güne kadar ortaya çıkan yargı kararları ve devlet uygula-
malarını incelemek en uygun yol olacaktır.60 Böylelikle, yukarıda da
belirtildiği gibi, uluslararası sözleşmelerin ‘genel’ nitelikte belirlediği
sınırlandırma prensiplerinin Doğu Akdeniz’de yapılacak bir sınırlan-
dırmada nasıl uygulanması gerektiği ortaya çıkacaktır.
1958 Cenevre Kıta Sahanlığı Sözleşmesi61 ve 1982 Deniz Hukuku
Sözleşmesi’nin62 sınırlandırmaya ilişkin hükümleri daha çok ‘devlet
uygulamaları’ ve ‘yargı içtihatlarının’ formüle edilmesiyle oluşturul-
muştur. Bu kapsamda, kıta sahanlığının sınırlandırılmasına ilişkin ilk
kodifiye edilen kural 1958 Cenevre Kıta Sahanlığı Sözleşmesi’nin 6.
maddesinde yer almaktadır. Bu hüküm her ne kadar, kıyıları karşı kar-
şıya veya bitişik olan devletler arasında kıta sahanlığının sınırlarının
saptanması işlemini ayrı ayrı hükümler olarak düzenlemişse de, her
iki sınır için de sonuçta öngördüğü kural aynıdır. Buna göre; iki veya
daha çok devletlerin ülkeleri aynı kıta sahanlığına bitişik ise, bunların
ülkeleri ister karşı karşıya, ister bitişik olsun, her iki durumda da kıta
sahanlığının sınırı, kural olarak, ‘tarafların anlaşmasıyla’ saptanacak-
tır. Bu konuda bir anlaşmaya varılamazsa ve ‘özel durumlar’ farklı bir
sınırın saptanmasını haklı kılmıyorsa, kıta sahanlığı sınırlandırılması
‘eşit uzaklık’ ilkesine göre yapılır. Madde 6’da öngörülen ‘özel durum-
lar’ hükmü ‘eşit uzaklık’ ilkesinin neden olacağı hakkaniyete aykırı
sonucu ortadan kaldırmaya yöneliktir.63 Öte yandan, karşıt kıyılar ara-
sındaki sınırlandırmanın çoğunlukla eşit uzaklık çizgisi olmasının bir
zorunluluktan değil, karşıt kıyılar arasında çoğu kez hakkaniyeti sağ-
layan metodun bu olmasından ileri geldiği de vurgulanmıştır.64
60 Churchill ve Lowe, op. cit., s. 182.
61 1958 Cenevre Kıta Sahanlığı Sözleşmesi Md. 6. Aslan Gündüz, Milletlerarası Hu-
kuk ve Milletlerarası Teşkilatlar Hakkında Temel Belgeler, İstanbul, 1994, 2. B, s.
256.
62 1982 Deniz Hukuku Sözleşmesi, Md. 74 ve 83. Ibid., s. 41.
63 İngiltere-Fransa Tahkim Mahkemesi 30 Haziran 1977 tarihli Kararında şöyle belir-
tilmektedir: “… Kısaca, md. 6’da yer alan ‘özel durumların’ rolü, hakkaniyete uy-
gun bir sınırlandırmayı sağlamaya yöneliktir; birleşik ‘eşit uzaklık-özel durumlar
kuralı’ aynı kıta sahanlığı üzerindeki devletler arasındaki sınırın, anlaşma sağla-
namaması durumunda, hakkaniyet prensipleri çerçevesinde sınırlandırılmasının
genel bir kural olduğuna işaret etmektedir …”. Case concerning the delimitation of
continental shelf between the United Kingdom of Great Britain and Northern Ire-
land, and the French Republic, (30 June 1977 - 14 March 1978), Anglo-French Case, s.
45, par. 70. (e.t.: 12 Eylül 2014)
64 Yücel Acer, “Deniz Alanlarının Sınırlandırılması Hukuku”, Doğu Akdeniz’de