522 / 617
TBB Dergisi 2015 (119)
Sami DOĞRU
521
Münhasır ekonomik bölge kavramını ilk defa kodifiye eden 1982
Deniz Hukuku Sözleşmesi ise, birbirinden farklı iki deniz alanı olan
kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölgeye ilişkin sınırlandırma
hükümlerini benzer şekilde düzenlemiştir.
65
Sözleşme’nin 74 ve 83.
maddelerine göre; sahilleri bitişik veya karşı karşıya bulunan devlet-
ler arasında kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge sınırlandır-
ması,
‘hakkaniyete uygun (hakça)’
çözüme ulaşmak maksadıyla, UAD
Statüsü’nün 38. maddesinde
66
belirtildiği şekilde, uluslararası hukuka
uygun olarak
‘anlaşma’
ile yapılacaktır.
67
1958 Cenevre Kıta Sahanlığı Sözleşmesi ve 1982 Deniz Hukuku
Sözleşmesi arasındaki farklılıklar önemli olmakla birlikte, her ikisi de,
deniz yetki alanlarının sınırlandırması faaliyetinin temel taşı olan “sı-
nırlandırmanın
‘anlaşma’
ile olması” yönündeki kurala dayanmakta-
dır. 1982 Deniz Hukuku Sözleşmesi’nin ‘karasularının sınırlandırması’
ile ilgili 15. maddesinin
68
aksine bu hükümler
‘eşit uzaklık’
gibi belir-
li bir sınırlandırma metoduna atıf yapmamaktadır. Buradaki vurgu
açıkça
‘hakkaniyete uygun
çözüme
’
ulaşılmasınadır.
Bu tutum
UAD’
nin ve
tahkimmahkemelerinin
kararlarına da yansımış-
tır.
69
Hukuki kurallara uygun sınırlandırmalarda, UAD ve tahkim mah-
Hukuk ve Siyaset, op. cit., s. 308; North Sea Continental Shelf, Judgment, I.C.J.
Reports 1969, par. 57.
http://www.icj-cij.org/docket/files/51/5535.pdf. (e.t.:10
Ağustos 2014).
65
Mahkemeler de kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölgenin sınırlandırılması-
na ilişkin kurallar arasında bir fark görmemektedir. Prosper Weil, The Law of Ma-
ritime Delimitation- Reflections, Grotius Publications Limited, Cambridge, 1989,
s. 117.
66
Madde 38:
1. Kendisine sunulan uyuşmazlıkları uluslararası hukuka uygun olarak çözmekle
görevli olan Divan:
a. uyuşmazlık durumundaki devletlerce açık seçik kabul edilmiş kurallar koyan,
gerek genel gerekse özel uluslararası antlaşmaları;
b. hukuk olarak kabul edilmiş genel bir uygulamanın kanıtı olarak uluslararası
yapılageliş kurallarını;
c. uygar uluslarca kabul edilen genel hukuk ilkelerini;
d. 59. madde hükmü saklı kalmak üzere, hukuk kurallarının belirlenmesinde yar-
dımcı araç olarak adli kararları ve çeşitli ulusların en yetkin yazarlarının öğretile-
rini uygular.
2. Bu hüküm, tarafların görüş birliğine varmaları halinde, Divan›ın hakça ve eşitçe
karar verme yetkisini zedelemez. Gündüz, op. cit., s. 89.
67
Anlaşma akdedilinceye kadar, ilgili devletler, anlayış ve işbirliği ruhu içerisinde,
pratik çözüm getiren ‘geçici düzenlemelere’ girişmek ve bu geçiş süresi içinde ni-
hai anlaşmanın akdini tehlikeye düşürmemek veya engellememek için ellerinden
gelen gayreti göstereceklerdir.
68
Bkz., supra., s. 10, dip not 32.
69
Victor Prescott ve Clive Schofield, The Maritime Political Boundaries of the World,